Af �rg�t��n�n raporu �Suriyelileri geri g�nderelim� korosu i�in bir anlam ifade eder mi?

Hakan Albayrak’�n Karar gazetesinde yay�mlanan yaz�s� (9 Eylül 2021) �öyle:

ESED’�N GÜVENCES� VE AF ÖRGÜTÜ’NÜN RAPORU

Cumhuriyet Halk Partisi Genel Ba�kan� Kemal K�l�çdaro�lu, Suriyeli mültecilerin güven içinde ülkelerine geri dönmelerini ve orada huzur içinde ya�amalar�n� sa�lamak için Be��ar Esed’le anla�man�n -yani Esed’den ‘Geri dönenlere fenal�k etmeyece�iz’ diye söz alman�n- yeterli olaca��n� var say�yor.

�yi ama Esed zaten ‘Gelenler ho� gelip sefa getirir’ minvalinde aç�klamalar yap�p durmuyor mu?

Ve buna ra�men korkunç haberler gelmiyor mu Suriye’ye geri dönen mülteciler hakk�nda?

Uluslararas� Af Örgütü, o haberler üzerine yapt��� ara�t�rmalarda elde etti�i bulgular� “ECEL�NE G�D�YORSUN” ba�l��� alt�nda raporlad�.

2017 ortas� ile 2021 bahar� aras�nda Lübnan, Ürdün, Türkiye, Fransa, Almanya ve Birle�ik Arap Emirlikleri’nden Suriye’ye geri dönen mültecilerle ilgili raporda, 13’ü çocuk 66 ki�inin maruz kald��� korkunç insan haklar� ihlallerine odaklan�l�yor.

Geri dönenler, onlar�n yak�nlar� ve arkada�lar�, ayr�ca avukatlar, insani yard�m görevlileri ve Suriye uzmanlar� ile yap�lan görü�melere dayanan rapora göre söz konusu 66 ki�iden 5’inin gözalt�nda öldü�ü belgelendi, 17’si kay�p.

Sa� ve ‘mevcut’ olanlar�n anlatt�klar� tüyler ürpertici.

Meselâ, mülteci olarak bulundu�u Lübnan’dan be� ya��ndaki k�z�yla beraber Suriye’ye dönen Nur*, s�n�rda bir görevli taraf�ndan al�konulduklar�n�, “Neden Suriye’den gittin? Çünkü Be��ar Esed’i ve Suriye’yi sevmiyorsun de�il mi? Sen bir teröristsin. Suriye istedi�in zaman terk edip istedi�in zaman geri gelece�in bir otel de�il” diyen memurun onu ve k�z�n� sorgu odas�na götürüp orada ikisine de tecavüz etti�ini anlatt�.

Genç ya�taki o�lu ve üç ya��ndaki k�z�yla beraber Lübnan’dan Suriye’ye dönen Yasmin* de s�n�rda al�konulduklar�n�, yabanc� bir ülke için casusluk yapmakla suçland���n� ve bir istihbarat görevlisinin tecavüzüne u�rad���n�, ba�ka istihbarat görevlilerinin de o�luna bir cisimle tecavüz ettiklerini, kendisine tecavüz eden istihbaratç�n�n “Bu sana ‘ülkene ho� geldin’ kar��lamas�. Bir daha Suriye’den ç�k�p geri gelirsen daha fena kar��lar�z. Seni ve o�lunu a�a��lamak istedik. Bu a�a��lamay� ömrün boyunca unutmayacaks�n” dedi�ini anlatt�.

***

Rapordan birkaç kesit daha:

-Yasin* Lübnan s�n�r�n� geçtikten hemen sonra bir kontrol noktas�nda gözalt�na al�nd� ve dört ay cezaevinde tutuldu. Cezaevinde ya�ad�klar�n� �u sözlerle anlatt�: “O odada ne kadar süreyi i�kence alt�nda geçirdi�imi bilmiyorum. […] Bazen [bir görevli] bana vururken kaç kez vurdu�unu sayard�m. Bazen 50-60 kez olurdu ve bay�l�rd�m. Bir seferinde 100’e ula�m��t�.”

-Üç buçuk ay boyunca dört farkl� istihbarat �ubesinde gözalt�nda tutulan �smail*, “Ka�lar�m�n aras�ndan elektrik verdiler. Tüm beynim sars�l�yordu. […] Ölmek istiyordum. Gündüz mü gece mi oldu�unun fark�nda de�ildim. Art�k sorguya gitmek için bile ayaklar�m�n üzerinde duram�yordum. Beni oraya götürüp geri getirmek için ta��malar� gerekiyordu.”

-Erkek karde�iyle birlikte 2019’da Lübnan’dan geri dönen Ola* güvenlik güçlerinin karde�ini s�n�r geçi� noktas�nda gözalt�na ald���n� belirtti. Rejim güçleri sonraki haftalarda Ola’n�n da evine giderek neden Suriye’den gitti�i ve geri geldi�ine ili�kin sorular sordu. Ola, “Lübnan’a gitti�imiz için bizi terörist gibi görüyorlar” dedi. Be� ay sonra, yetkililer, Ola’n�n ailesine karde�inin gözalt�na öldü�ünü bildirdi.

-�brahim* Uluslararas� Af Örgütü’ne e�i, 2, 4 ve 8 ya�lar�ndaki üç çocu�u ve kuzeninin 2019’da Fransa’dan dönü�lerinde gözalt�na al�nd���n� aktard�. Raporun yaz�ld��� s�rada aile, iki y�l sekiz ayd�r zorla kaybedilmi� durumdayd�.

***

Raporun sonuç bölümünde, Suriye’nin hiçbir bölgesinin geri dönü� için güvenli olmad��� vurgulan�yor.

Uluslararas� Af Örgütü Mülteci ve Göçmen Haklar� Ara�t�rmac�s� Marie Forestier diyor ki:

“Esed hükümeti Suriye’yi toparlanma sürecinde bir ülke gibi göstermeye çal���yor. Gerçekte ise Suriye yetkilileri hâlâ milyonlarca ki�inin güvenlik aray���yla yurt d���na ç�kmas�na neden olan yayg�n ve sistematik insan haklar� ihlallerini sürdürüyor… Suriyeli mültecilere s���nma sa�layan ülkeler buna devam etmeli ve Suriye hükümetinin gaddarl�klar�na kar�� onlara devaml� koruma sa�lamal�d�r.”

Nokta.

(*Ki�ilerin isimleri de�i�tirilmi�tir)