�SLAM, �MAN, M�SL�M VE AHLAK

�slam dinlerden herhangi bir din, m�sl�man da insanlardan herhangi bir insan de�il. Nedeni �ok a��k, ��nk� �slam’�n kendine has kurallar�, yasalar� oldu�u gibi M�slim’in de di�er insanlardan farkl� bir ya�am tarz� ve ahlakî bir duru�u vard�r. Bu kurallar ve yasalar �slam ve m�sl�manlara do�rudan Allah taraf�ndan belirlenmi�tir. Yani �slam, m�slim, iman ve ahlak, birlikteli�i ancak bu kurallara ve yasalara kimlikli bir sahiplenmeyle/duru�la korunabilir. Demek oluyor ki m�slimlere bir �zellik/paye do�rudan Allah taraf�ndan verilmi�tir. Bize d��en g�rev ilkesel olarak Allah’�n bizim i�in yapt��� tan�mlamalara ve misaka sad�k kalmakt�r. Elbette ki Kur’an’�n ve �slam’�n as�l hedefi sadece m�sl�manlar de�il. O, t�m insanl��a ula�mak ve onlar� kendi b�nyesinde karde�ler yap�p esenlik yurduna �a��rmay� hedeflemektedir.

Daha ba�tan bu tespiti yapal�m ki, her m�slim neye talip oldu�unu ve nas�l bir dine/ya�am bi�imine/ahlaka teslim oldu�unu bilsin. Ve bu teslimiyetin ard�ndan ki�ide bir �slam ahlak�, bir Kur’an ahlak� ve ilkesel anlamda m�min bir ki�ilik olu�sun. ��nk� m�min ki�iyi ayakta tutacak ana s�tun hi� ��phesiz Kur’an ahlak�, dolay�s�yla vahiy olacakt�r. Daha a��k bir ifade ile Allah’a y�rekten iman eden ahlakl�, erdemli, ilkeli bir m�min sosyal hayatta di�er insanlar�n kulland��� ayn� yol ve y�ntemi kullanmaz/kullanamaz, kullan�yorsa e�er burada �ok ciddi AHLAKÎ bir sorun var demektir. Konuya daha bir a��kl�k getirebilmek i�in �u d�rt kavram� biraz daha yak�ndan tan�maya �al��al�m. �slam, m�slim, iman ve ahlak.

�slam

Dinin ismi ve tan�m� bizzat Allah taraf�ndan yap�lm��t�r: “…Bug�n size dininizi ikmal ettim, �zerinize nimetimi tamamlad�m ve sizin i�in din olarak �slâm’� be�endim…” (Maide (5/3). Yukar�da dedik ya �slam dinlerden herhangi bir din de�il. O tek hakikattir. Buna binaen ayette Allah’�n ikmal ettim ve nimetimi tamamlad�m ifadesi vahyin yani Kur’an’�n ini� s�recinin tamamland���n�, �slam’�n olgunla�t���n�, kemale erdi�ini ve onda hi�bir �eyin eksik b�rak�lmad���n� t�m insanl��a ilan etmi�tir. Ayn� surenin 85. Ayetinde ise hitap m�sl�manlara oldu�u gibi daha �ok kitap ehline y�nelik oldu�u pe�inden gelen ayetlerden de anla��lmaktad�r.

Bu ayette ise rabbimiz: “Kim, �slâm’dan ba�ka bir din ararsa, bilsin ki kendisinden (b�yle bir din) asla kabul edilmeyecek ve o, ahirette ziyan edenlerden olacakt�r. (Ali �mran: (3/85). Demek ki Allah indinde ge�erlili�i olan tek din �slam’d�r. Bu ilahi uyar�dan da anl�yoruz ki hi�bir be�eri din ve ideoloji �slam olan bir ki�iyi ba�lamaz, ilgilendirmez. (di�er taraftan d�nya literat�r�nde kullan�lan ilahi dinler safsatas�na inanman�n hi�bir kar��l��� yok)

Kelime olarak teslim olmak, boyun b�kmek, bar��a girmek, esenlik gibi anlamlara gelen �slam kendisine tabi olanlar� bar��a, huzura ve esenlik yurduna yani cennete �a��r�r. Fakat bu �a�r�ya Rabbimiz bir �erh d���yor: “Bedevîler «�nand�k» dediler. De ki: Siz iman etmediniz, ama «Boyun e�dik» deyin. Hen�z iman kalplerinize yerle�medi. E�er Allah’a ve el�isine itaat ederseniz, Allah i�lerinizden hi�bir �eyi eksiltmez. ��nk� Allah �ok ba���layan, �ok esirgeyendir.” (Hucurat (49/18). Bizim dilimizle geveledi�imiz ve kurmaya �al��t���m�z c�mleleri Alemlerin Rabbi olan Allah en m�kemmel �ekilde ifade ediyor ve �slam olmayla beraber �man etmeyi �art ko�uyor.

Yuvarlak hesap bundan 1444 y�l �nce bedevilere s�ylenen s�z bug�n b�t�n canl�l���yla modern toplumlara hitap ediyor. Demek oluyor ki Kur’an ve �slam bug�nde bedevi anlay��a ve ya�am tarz�na ayn� cevab� veriyor. T�m zamanlara ���k tutan vahyi ilahi bug�n sosyal hayat dedi�imiz alandan tecrit edilmi� veya edilmeye �al���l�yor. �slam sadece mabetlerde, �l�m ve d���n merasimlerinde varl���n� �ekilsel olarak s�rd�rmektedir. Bunlar�nda do�ru ve yanl��lar� ba�ka bir mevzudur. Bu ger�e�i g�rmeli ve Hucurat ayetini kendi nefsimize yeniden indirmeliyiz. Ayeti kerimeyi �ok uzun uzun d���nmeye gerek yok. Y�ce Allah �slam’a giren, iman eden her m�mini mutlak anlamda Allah ve rasul�ne itaat etmeye �a��r�yor. Kur’an d�n bedevi zihniyete ne demi� ise bug�nk� �a�da� bedevili�e de ayn� �eyi s�yler. Zaten bug�n ya�anan genel rezalet/g�r�nt� bunun ipu�lar�n� bize rahatl�kla veriyor. Ki bug�n sosyal hayatta ya�ananlar ve �ahit olduklar�m�z m�slim insan� da toplumu da anlatmaya yeter cinsten. Geldi�imiz yer ve zamanda ya�ad���m�z hayat bedevilerin hayatlar�ndan daha �erefli/izzetli/ilkeli de�il kan�mca, bunu her akl�selim sahibi g�r�yor ve idrak ediyor. T�ketimden tutun e�itimine, e�lencesinden tutun ibadetine, evli�inden tutun bo�anmalar�na, tatilinden tutun siyaset anlay���na kadar hemen her alanda problemler ya�ayan bir toplum nas�l olurda �slam’� bedevilerden daha iyi anlam�� olabilir? Daha do�rusu �slam’� do�ru anlamayan, onu hayat tarz� edinmeyen ve onu vicdanlara hapseden bir toplum ortaya nas�l bir m�sl�man tip/�ahsiyet ��karabilir dersiniz? Demek ki �slam olmak, �slam’�n �emsiyesi alt�na girmek, teslim olmak ve boyun b�kmek iman ve amel b�t�nl��� olmadan fazla bir �ey ifade etmiyor.

M�slim

M�slim kelime olarak teslim olan, �slam olan anlam�na geldi�i i�in rabbimiz bedevileri uyarm��t�r. Siz hen�z �slam oldunuz yani teslim oldunuz ama daha iman kalplerinize sirayet etmedi. �slam’�n kelimeleri ger�ekten et ve t�rnak gibidir. �slam, selam ve m�slim ayn� k�kten t�remedir. Kelimeyi m�sl�man yerine daha �ok m�slim  الْمُسْلِم۪ينَ  kullanmam�z�n sebebi Kur’an’da kelimenin bu �ekilde ge�ti�i i�indir. “Bunu �brahim de kendi o�ullar�na vasiyet etti, Ya’kub da, “O�ullar�m! Allah sizin i�in bu dini (�slâm’�) se�ti. O halde sadece ( مُسْلِمُونَۜ) m�sl�manlar olarak �l�n�z” dedi. (Bakara 2/132). Atam�z �brahim’in (as) vasiyeti asl�nda t�m nebilerin vasiyetidir. ��nk� ba�ka bir halde can vermek cehennemle y�z y�ze gelmek demek. Demek ki bizim i�in be�enilen ismin d���nda ba�ka bir isimle �lmekten Allah’a s���nmak gerek. Bu d�nyada t�m insanl�k i�in �slam’� se�en, be�enen Allah, ahir hayatta �slam’dan ba�ka bir din, m�slim’den ba�ka da bir insan� muhatap alm�yor. “��phesiz, Allah’a verdikleri s�z� ve yeminlerini az bir kar��l��a de�i�enler var ya, i�te onlar�n ahirette bir pay� yoktur. Allah, k�yamet g�n� onlarla konu�mayacak, onlara bakmayacak ve onlar� temizlemeyecektir. Onlar i�in elem dolu bir azap vard�r.” (Ali �mran3/77).

M�slim/m�sl�man dedi�imizde Allah’�n bize verdi�i de�eri hat�rlay�p ona g�re hayat�m�z� tanzim etmemiz gerekiyor. Kur’an’la kendi hayat�m�z� k�yas edip �slam’�n neresinde oldu�umuzu hangi emirlerine itaat hangilerine itaatsizlik etti�imizi bir g�zden ge�irip vicdan�m�zla hesapla�mam�z gerekiyor. Allah’�n bize verdi�i ismin izzetini/�erefini koruyabiliyor muyuz? Yoksa onu az bir d�nya menfaati kar��l���nda sat�yor muyuz? ��ledi�imiz amellere bakarak herkes kendi vicdan�nda cevab�n� verebilir, ancak verilen cevab�n kalitesi ki�inin dinden ne anlad���na ba�l� olacakt�r. Peygamberler dualar�nda neden m�slim olarak �lmeyi ve salihler aras�na kat�lmay� isterler? ��nk� onlar y�rekten teslim olmu� ve teslim oldu�u �eye iman etmi�, korku ve �mit aras�nda denge tutturmu� ve nereden hesaba �ekilece�ini bilen �nc�lerdir. Ama g�n�m�z modern insan� kendisine o kadar g�veniyor ki gelenekten de yard�m alarak (mesela kalbinde zerre kadar iman� olan bir ki�inin cennete girece�i) hi�bir salih ameli olmasa da Allah’�n affedece�ine ve cennete gidece�ine inan�yor, oysa Allah uyar�yor: “Ey insanlar! ��phesiz Allah’�n vaadi ger�ektir. Sak�n d�nya hayat� sizi aldatmas�n. Sak�n �ok aldat�c� (�eytan), Allah hakk�nda sizi aldatmas�n” (Fat�r35/5). “Kim zerre miktar� hay�r yapm��sa onu g�r�r. Kim de zerre miktar� �er i�lemi�se onu g�r�r” (Zilzal 99/7-8)

�man

�man Allah’a, �slam’a, Kur’an’a, ahirete, gayba, meleklerine ve n�b�vvete vs. inanman�n en temel kavram�. Nas�l ki iman emin olmaksa m�minde emin olunan ki�idir. G�venmenin emin olman�n ve Allah’a mutlak itaat etmenin ba�at kavram� imand�r. B�t�n i� burada d���mleniyor ve ahiret yolculu�unuz burada bir anlam kazan�yor. Yani inand���n�z �eyi tescil etmek i�in hi�bir kay�t ve �art olmaks�z�n onun liman�na demir atar kendinizi g�vende hissedersiniz. Allah Kur’an’da ne demi�se onu ara�t�rma, tetkik etme hakk�n�z var ama sorgulama ve be�enmeme hakk�n�z yoktur. Ayd�nlardan birisi sorgulanmayan din din de�ildir der. E�er burada kas�t, yani sorgulanacak olan dinin kendisi ise k�llen yanl�� ve sa�mal�kt�r. Fakat kastedilen dine eklemlenen bidat ve hurafeler ise eyvallah buna s�z�m�z olmaz. Sorgulama yerine ara�t�rma, cehdetme ve ilim kastedilseydi daha do�ru bir yakla��m olurdu diye d���n�yoruz. ��nk� ilmî �aba ve gayretler zaten Allah’�n �zerimize y�kledi�i farzlardand�r. “…Kullar� i�inde ise Allah’tan ancak alim olanlar ‘i�leri titreyerek-korkar…’ (Fat�r35/28). “… Rabbim ilmimi art�r de.” (Taha 20/114). �nsan �nce do�ru bilgiye ula�mal� ki inanc�da do�ru olsun, bunun i�in ise ilim �artt�r.

Nebi (sav)’in Allah’a el a��p Allah’�m ilmimi art�r diye dua etmesi bizim i�in ba� tac� bir �rnektir. Tahkiki imana ula�mak sorumluluk ve bilin� ister, bu da ilim yolu ile elde edilebilir. Demek oluyor ki �slam’�n kanatlar� alt�na girmeyle ba�layan s�re� ilim ve iman nuruyla ��tay� y�kseltiyor. “�man edenler ve imanlar�n� zul�mle kar��t�rmayanlar, i�te g�venlik onlar i�indir ve onlar hidayete ermi�lerdir. (Enam 6/82). Zul�m asl�nda adaletin z�dd� bir kavramd�r, dolay�s� ile bir �eyi ait oldu�u yere koymamakt�r. Ayeti kerimeye tekrar d�nd���m�zde Allah’a nas�l iman edilmesi gerekiyorsa �yle iman etmemiz gerekiyor. Yani iman�m�z�n i�erisinde herhangi bir �irk k�r�nt�s�na yer yok, emin olmal�y�z ve O’na mutlak g�venmeliyiz. “Ey iman edenler, Allah’a, el�isine, el�isine indirdi�i kitaba ve bundan �nce indirdi�i kitaba iman edin. Kim Allah’�, meleklerini, kitaplar�n�, el�ilerini ve ahiret g�n�n� inkar ederse, ��phesiz uzak bir sap�kl�kla sap�tm��t�r.” (Nisa 4/136).

Ahlak

�unu �ok iyi anlamal�y�z ki, Kur’an’�n ve n�b�vvetin hedefi �slam, iman ve m�slim’i bir potada eritip ortaya ahlakl� bir �ahsiyet ��karmak ama�l�d�r. Modern zamanlar�n insan� taraf�ndan asla g�r�lmeyen, yok say�lan ve hatta etikle�tirilen bir kavramd�r ahlak kavram�. Ahlaks�zl���n ahlak oldu�u bir d�nemden ge�iyoruz desek yeridir. Modern insan �slam’� duymu�, m�sl�man’� duymu�, iman� da duymu� fakat ahlak kavram� hi� duyulmam�� sanki onun taraf�ndan. Oysa m�sl�man� ahlak�yla tan�r ona g�re bir yer a�ars�n�z g�nl�n�zde. ��nk� o kalplere y�reklere dokunan insand�r ayn� zamanda. Diyeceksiniz ki di�er kavramlar� duymu� da ne olmu�? Do�ru, �slam’�n hi�bir kavram� hak etti�i ilgi ve alakay� g�rememektedir bug�n. Ahlak elbette de�erlerini dinden al�r ve ona g�re bi�imlenir. Her be�erî ideolojinin ve inan�� bi�iminin de bir ahlak prensibi vard�r. Ama bunlar materyalist felsefenin geli�tirdi�i ahlaki prensiplerdir, dolay�s� ile maddecidir, d�nyac�d�r ve sapt�r�c�d�r.

�slam’�n ahlak� ise f�tridir ve insan�n yarat�l��� ile ahlak�n ayn� kaynaktan akan ikiz sular oldu�unu k�k itibariyle (H.L.K) Kur’an’da g�r�r�z. (خَلَقْنَا Tin) –(خُلُقٍ Kalem) Bu y�zden rabbimiz: “Ve sen elbette y�ce bir ahlâk �zeresin.”(Kalem 68/4) derken hem �slam’�n y�celi�ini hem de ras�l�n miza�, huy ve karakterinin bu y�celi�e f�trat olarak uygun oldu�unu vurgulam�� olabilir. Yani ahlak ve insan� yarat�l��ta ayn� membadan f��k�ran iki ayet/nehir olarak d���nd���m�zde bu kadar yozla�may�, sapmay� anlamakta zorlan�yor insan. Yarat�l��ta bu f�trata sahip insan ne yaz�k ki ne mahrem alanda, ne t�ketimde, ne e�itimde, ne de hayat�n herhangi bir alan�nda m�slim ve m�mine yak���r bir davran�� g�steremiyor. Hi� mi do�rusu yok? Elbette var. T�pk� bozuk bir saatin 24 saatte iki sefer do�ruyu g�stermesi �rne�inde oldu�u gibi do�rular� var. Fakat dikkat edersek bozuk saat’in g�nde iki kez do�ruyu g�stermezi onun b�nyesindeki ar�zadan kaynakl�d�r. Demek ki �rnek verdi�imiz saat’in do�rular� s�f�rlanm�� oluyor.

Neredeyse t�m insanlar kendisine g�re bir ahlak tan�m� geli�tirmi�. Bu tan�mlara biraz yak�ndan bak�n sosyalist, liberal, �zg�rl�k��, demokrat ve kapitalist bir d���ncenin ahlak� m�slim insanlara da sirayet etmi� oldu�unu g�receksiniz. Oysa �slam’�n ahlak� g�receli bir �ey de�il. Ve sana g�resi bana g�resi olmaz. Dolay�s�yla m�thi� bir kopu� ya�anmaktad�r ahlakî olandan, �zg�rl�k ad�na. K�resel emperyalist s�m�r� odaklar� her ge�en g�n yeni tuzaklar kuruyor, alternatifler sunuyor gen�lerimize. �nsan haklar�, kad�n haklar�, cinsiyet e�itli�i ve hayvan haklar� vs. hepsi al�c� bulmu�tur bizim mahallede. D�rt elle sar�lm���z dayat�lan ya�am tarzlar�na ve kana kana i�mi�iz suyun �zerindeki k�p�kleri su zannederek. Bug�n k�resel kapitalist sistemin ahlak� m�sl�manlara da sirayet etti�i i�in g��l� bir direni� g�steremiyoruz. �slam’�n kavramlar�n� yerli yerinde kullan�p onlara hak etti�i de�eri veremiyoruz. �slam’dan, m�slim’den ve iman’dan bahseden �ok insan�m�z var ama ahlakî alanda ciddi a�mazlar ya��yoruz.

Sonu� olarak �slam’�n bir ahlak doktrini ve Allah Rasul�’n�n bir �rnekli�i var. Ben �zg�r�m b�yle istedim ve b�yle olacak, dolay�s� ile istedi�im yeri a�ar istedi�im yerimi �rterim, bu rengi bu modeli be�endim ve bana kimse kar��amaz, ben �u �ekilde �u g�dalar� t�ketirim ve istedi�im e�lenceye ve tatile giderim, istedi�im arabaya biner istedi�im evde otururum diyemezsiniz. E�er bir tercih yapm��san�z ve t�m nebiler gibi tek olan Allah’a iman etmi�seniz �slam sizin hayat�n�z�n her alan�na m�dahildir. Hz. Muhammed’in (sav) ahlak�n� soran sahabeye Ai�e validemizin verdi�i cevap ne kadar m�kemmel; “siz hi� Kur’an okumuyor musunuz? Onun ahlak� Kur’an’d�”. Demek ki �slam bir vatan, iman bu vatan�n sahibine g�venmek ve emin olmak, m�slim ise o vatan da g�ven i�erisinde ya�ayan ve kendisinden emin olunan ki�idir. Ahlak ise t�m m�sl�manlar� ayn� Allah’�n etraf�nda toplayan, d�nd�ren (tavaf) bir edeptir, tu�lalar� tutan har�t�r, bir ilkedir, bir duru�tur, bir davran�� bi�imi ve �mmet anan�n m�slim evlad�na verdi�i bir hicap bi�imidir. �slam’�n, iman�n ve m�slim olman�n tamamlay�c�s� ahlakt�r m�min insanda. E�er ahlak yoksa di�er de�erlerin hepsi de de�ersizle�ir, basitle�ir ve s�radanla��r. Ve yine ahlak�n�z �slam ahlak�, Kur’an ahlak� de�ilse birtak�m ibadetleri yerine getirseniz bile i�timai hayatta yapmayaca��n�z/yapamayaca��n�z ahlaks�zl�k yok. Bunun en g�zel �rneklerinden birisi m�min insan ile banka ili�kisi. Modern M�sl�man insan �a�da� bat� moderniz minin in�a etti�i ahlakî prensiplerden t�m boyutlar� ile etkilenmi� oldu�u i�in onun d�nyas�nda art�k hak bat�l, tevhid �irk, haram helal, do�ru yanl��, maruf ve m�nker gibi kavramlar yok olmaya y�z tutmu�tur. Velhas�l �slam t�m kavramlar�yla bir b�t�nd�r ve asla �ubelere ayr�lamaz. Bizi ras�l�m�z ve efendimiz olan Hz. Muhammed (sav) gibi olmaya g�t�recek olan ahlak�m�zd�r. Bende m�sl�manlardan�m demi�seniz t�m y�nleriyle beraber �slam’� kabullenmek ve bedeli neyse onu �demek zorundas�n�z. ��nk� ahlakl� kalabilmeniz bir bedel isteyecektir sizden. Selam hak/hakikat ve Kur’an’� kendisine ahlak edinenlerin �zerine olsun.