B�y�k �eytan, kara harekat�n�n neresinde?

Zaman gazetesi Washington temsilcisi Ali H. Aslan, bug�n kaleme ald��� yaz�s�nda, B�y�k �eytan ABD'nin T�rkiye'nin Kuzey Irak'a y�nelik kara harekat�na y�nelik tututmunu yorumluyor.

"Mesela �imdilerde Amerikal�lar�n g�ndeminin en �st s�ralar�ndan yer alan �ran'a ekonomik tecrit, Afganistan'daki �at��ma b�lgelerine T�rkiye dahil NATO �lkelerinden asker temini gibi konular g�ndeme geldi�inde, 'ama siz bize Kuzey Irak'ta yard�mc� olmuyorsunuz' �eklinde k�v�rmak m�mk�n olmayacak" c�mleleriyle ABD'nin harekatla ilgili tutumunu izah eden Aslan, yaz�n�n devam�nda ��yle diyor:

"Savunma Bakan� Robert Gates, bu hafta eminim ki bo�una T�rkiye'ye u�ram�yor. E�er do�ruysa, ciddi bir i� olmadan Washington'daki gizli s���na��n� kolay kolay terk etmeyen Ba�kan Yard�mc�s� Dick Cheney de bo�una ziyaret etmeyecektir. K�sacas�, ter�rle m�cadelede minnettar ve ba��ml� hale geldi�imiz ABD'ye hay�r diyebilme kabiliyeti azalacakt�r."

��te Ali H. Aslan'�n bug�nk� Washington mektubu:

ABD'nin g�n�ls�z deste�i 
    
Sonda s�ylenecek �eyi ba�tan s�yleyeyim: ABD T�rkiye'nin Kuzey Irak'taki kara harek�t�na destek vermektedir, ama bunu g�n�ls�zce yapmaktad�r. Ankara, Ba�dat ve Erbil aras�nda g�tt��� denge politikas�ndan vazge�memi�tir ve g�r�n�r gelecekte vazge�meyecektir.
Operasyon, asker� ve sivil kanallardan Washington'a �nceden bildirilmi�ti. Amerikal� yetkililer a��k�a ilan etmiyor, ama Washington'un �nceden garanti edilmi� teknik ve diplomatik deste�i olmaks�z�n Ankara b�yle bir eyleme giri�mezdi. �ki ba�kent aras�nda son haftalardaki yo�un �st d�zey asker� trafik bir �eylerin pi�irildi�ini g�steriyordu.

Amerikal� yetkililerden T�rkiye'ye �artl� destek mesajlar� geldi. Operasyon en k�sa s�rede sonu�land�r�lmal�, kapsam� sadece PKK ve dar bir b�lge olmal�, deniliyordu. D��i�leri Bakan� Condoleezza Rice, T�rkiye'yle 'mutlak dayan��ma' i�inde olduklar�n� vurguluyordu. Di�er yandan s�n�r �tesine kar�� Amerikan g�n�ls�zl���n�n temel gerek�esini de tekrarl�yordu: '... O b�lgede istikrars�zla�ma olamayaca�� ak�ldan ��kar�lmamal�.'

�stikrars�zla�madan kas�t, T�rk ordusu ile b�lgesel K�rt h�k�meti kuvvetleri aras�nda �at��ma ��k�p sava��n yay�lma ihtimali. Amerikal� s�zc�ler bo�una her vesileyle Ankara'ya Erbil'i de muhatap alarak i�birli�i yapma �a�r�s�nda bulunmuyordu.

ABD'nin yak�n ge�mi�e kadar Kuzey Irak'�n muayyen b�lgelerinde 'Sava�an �ahin'lerin u�mas� ��yle dursun, di�i T�rk ku�unu bile u�urtmak istememesinin alt�nda, k�smen Ba�dat, b�y�k oranda ise Erbil y�netiminin itirazlar� yat�yordu. Peki ne oldu da daha d�ne kadar Irak s�n�r�nda T�rkiye'nin �n�ne �ekilen k�rm�z� �izgi, kesikli k�rm�z� �izgiye d�n��t�? Ve Washington, b�rak�n hava operasyonunu, kara harek�t�n� dahi i�ine sindirme noktas�na geldi?

Her �ey, Ba�kan Bush'un 5 Kas�m'da Ba�bakan Erdo�an'la g�r��mesinden sonra ilan edilen politika de�i�ikli�inin yans�mas�. CSIS uzman� B�lent Alir�za'ya g�re de�i�ikli�in sebebi, Ankara'ya bu konuda destek vermemenin T�rklerin Amerika'ya zaten tehlikeli derecede d���k olan deste�ini iyice azaltmas�, Erdo�an h�k�metiyle i�birli�ini s�rd�rmesini zorla�t�rmas�, hepsinden �nemlisi �ncirlik �ss�'n�n kullan�m�yla ilgili sorular� ortaya ��karmas�. Ermeni tasar�s� krizinde T�rk kamuoyunun Amerika'yla gemileri yakmaya hahi�k�r g�r�nt�s� Washington'u �rk�tm��, artan PKK sald�r�lar�na ra�men g�zle g�r�n�r bir eylem yap�lmazsa neler olabilece�ini d���nd�rtm��t�.

Acaba T�rkiye'nin �n�ndeki set kald�r�l�rsa, T�rk ordusu ABD'nin arzu etti�i �ekilde, yani sivil hedeflere, altyap�ya ve PKK d��� unsurlara zarar vermeden, yani b�lgeyi 'istikrars�zla�t�rmadan' s�n�r �tesi operasyon ger�ekle�tirebilir miydi? Eminim ki Pentagon bizim Genelkurmay'la bu endi�eden dolay� ilkin daha g�n�ls�zce istihbarat payla��yordu. Ama T�rk Silahl� Kuvvetleri'nin ABD'den ald��� 'anl�k istihbarat�' profesyonelce kullanmas� ve neredeyse s�f�r hatal� nokta operasyonlar yapmas�, Amerikal�lara takdir hissi ve g�ven verdi. Operasyonlara kara boyutu da kat�lmas�na Pentagon'dan gelebilecek teknik itirazlar� ortadan kald�rd�.

En ba�ar�l� asker� harek�tlarla dahi PKK sorununa nihai ��z�m bulunmas� zor. B�y�k k�sm� i�erde, bir k�sm� d��arda, 'kapsaml� ��z�m' gerekiyor. Son operasyondan sonra Amerikal� yetkililerin a��zlar�na 'kapsaml� ��z�m' laf�n� almamalar�, bu y�nde telkinlerinden vazge�tiklerini g�stermiyor. Asker� harek�t� tasvip etmiyormu� gibi bir anlam y�klenmesin diye bahsetmiyorlar.

ABD, politikalar�n� ince dengeler �zerine kuruyor. Bir yandan asker� ��z�mlere katk�da bulunurken �te yandan T�rkiye'nin i� i�lerine kar���yor izlenimi vermekten ka��narak kapsaml� ��z�m i�in bast�r�yor. Mesela K�rt�e e�itim hakk�, listenin ba�lar�nda yer alan konulardan. Bir yandan stratejik m�ttefiki T�rkiye'nin g�nl�n� ho� ederken, di�er yandan kilit taktik m�ttefiki Irak K�rtlerinin kalbini fazla k�rmamaya �zen g�steriyor. Hem So�uk Sava�'tan sonra jeostratejik piyasa de�eri azalmay�p artan T�rkiye'yi, hem d�nyan�n en b�y�k petrol rezervlerine sahip Kuzey Irak b�lgesinin halk�n� ve y�neticilerini idare ediyor. Bir taraf� di�er tarafa mutlak tercih ediyor izlenimi vermekten ka��n�yor. T�rkiye'de de birbiriyle husumetvari siyasi rekabet i�indeki asker� ve sivil kanatlar�n her ikisinin a�z�na bal s�r�yor. Ter�rle m�cadelede ba�ar� kredisini tek bir tarafa yedirirse, di�er taraf� kar��s�na alaca��n� biliyor. O nedenle de asker� ve sivil lider trafi�i dengeli tutuluyor.

Peki Washington'un PKK'ya kar�� i�birli�i i�inden 'T�rklerin �errinden emin olma' d���nda ��kar� var m�? Her �eyden evvel, Amerikal�lar art�k T�rklerle m�zakere masas�na oturduklar�nda ma�a psikolojik a��dan dezavantajl� ba�lamayacaklar. Mesela �imdilerde Amerikal�lar�n g�ndeminin en �st s�ralar�ndan yer alan �ran'a ekonomik tecrit, Afganistan'daki �at��ma b�lgelerine T�rkiye dahil NATO �lkelerinden asker temini gibi konular g�ndeme geldi�inde, 'ama siz bize Kuzey Irak'ta yard�mc� olmuyorsunuz' �eklinde k�v�rmak m�mk�n olmayacak. Savunma Bakan� Robert Gates, bu hafta eminim ki bo�una T�rkiye'ye u�ram�yor. E�er do�ruysa, ciddi bir i� olmadan Washington'daki gizli s���na��n� kolay kolay terk etmeyen Ba�kan Yard�mc�s� Dick Cheney de bo�una ziyaret etmeyecektir. K�sacas�, ter�rle m�cadelede minnettar ve ba��ml� hale geldi�imiz ABD'ye hay�r diyebilme kabiliyeti azalacakt�r.

Son d�nemde ter�rle m�cadelede T�rkiye'nin a�z�na bir parmak bal �al�n�yor diye T�rk-Amerikan ili�kilerinde balay�n�n hep s�rece�i s�ylenemez. Ankara ile Washington'�n stratejik a�k�, yer yer evlili�in tuzu biberi olan kavgalardan da mahrum kalmaks�z�n, bazen g�n�ll� bazen g�n�ls�z, devam edecek.