ANNE-BABANIN �OCU�A YAKLA�IMI

Anne-baban�n çocu�a yakla��m�n� �u �ekilde s�ralayabiliriz:

1. Bask�c�-Otoriter Yakla��m

Bask�c� ebeveynler, çocuklar�n�n davran��lar�n�, hiç esnemeyen, kendilerine mutlak itaati isteyen, devaml� denetleme ve yarg�lama e�iliminde olan yap�dad�rlar. Oldukça yüksek hedefler seçerler ve bu ebeveynlerin çocuklar� kendilerini sürekli yetersiz hissederler. Bask�c� ve itaat odakl� bu tür ebeveyn tutumunda, anne-baban�n k�s�tlay�c� ve cezaland�r�c� bir yol izledi�i, çocuklar�n� kendi kurallar�na uymalar� ve sayg�l� olmalar� konusunda uyard�klar� görülür. Bu tutum, yetersiz sosyal geli�imin nedenidir. Böyle bir ortamda, tart��maya yer yoktur.

Anne-baba ya�anan durumu, “Bunu sadece benim söyledi�im �ekilde yapacaks�n, o kadar. Ben anneyim/babay�m, sen ise çocuksun”, cümlesiyle s�n�rlar ve isteklerinin yap�lmas� için çocu�u zorlar.  Bask� uygulanarak istenen davran��� yapmak üzere zorlanan çocukta olu�an korku, ona, do�ru davran�� kal�b�n� ö�renmesinde yard�mc� olmayacak, sadece geçici olarak davran���n� de�i�tirmeye yol açacakt�r. A��r� otoriter tutumda ana-baba, disiplin arac� olarak cezay� kullan�r ve çocu�a kar�� öfkesini kolayl�kla ifade eder. Böylece çocukta, kendine güvensizlik, dü�ük benlik sayg�s� ve çekingenli�e neden olur.

2- �lgisiz ve Kay�ts�z Yakla��m

�lgisiz ve kay�ts�z tutum, ana-baban�n çocu�unu yaln�z b�rakma, görmezlikten gelme �eklinde d��lamas� anlam�na gelir. Duygusal istismara yol açan böyle bir ortamda ana-baba-çocuk üçgeninin aras�nda ileti�im kopuklulu�u gözlenir. Ana-baban�n ilgisizli�iyle çocu�un ö�retmenine, arkada�lar�na ve yak�n çevresindeki e�yalara verdi�i zarar ve suçluluk davran��� aras�nda yak�n bir ili�ki bulunmu�tur. Bu konuda yap�lan ara�t�rma bulgular�na göre ilgisiz ve kay�ts�z ana-baba tutumu çocu�un sald�rganl�k e�ilimini güçlendirmektedir. Çocu�u s�k s�k yaln�z b�rakma, ilgilenmeme, yok sayma, önem vermeme ve görmezlikten gelme al��kanl�klar� olan bir aile ortam�nda yeti�en çocuklar� s�k�nt�l� bir ya�am beklemektedir.   Görüldü�ü gibi ilgisiz ve duyars�z aile modeli çocu�a zarar vermekte ve ki�ilik geli�imini olumsuz etkilemektedir.

3- A��r� Koruyucu Yakla��m

A��r� himayeci bir tutumla yeti�tirilen çocuklara, aile içinde devaml� himayeye muhtaçlarm�� gibi davran�l�r. Böyle bir ailede anne-baba müdahalecidir. Çocuk, ergenlik ça��n� geçse de ona kendi kararlar�n� vermesi için yeterli zemin haz�rlanmaz. Bu ailede bazen çocu�un (ergenin) arzular�na ra�men onun ad�na kimi kararlar al�n�r ve anne-baban�n buna hakk� oldu�u savunulur. Bu tür bir davran�� içinde olan aileye göre anne ve baba, çocu�u için her türlü fedakârl��� yapmal� ve çocuk da aileye bu konuda �ükran duymal�d�r. Böyle bir tutumla yeti�tirilen çocuklar�n yeterince giri�imci olamad�klar�, ba��ms�z davranamad�klar�, ileri ya�larda bile bir himaye edici arad�klar� gözlenir.

4- A��r� Ho�görülü Yakla��m

A��r� ho�görülü ailelerde kurallar yoktur, çocu�un egemenli�i sözkonusudur. Ceza yoktur, çocuk anne-babay� kontrol alt�na alm��t�r, karar çocu�undur. A��r� ho�görülü ailelerde ise ki�ilik geli�imi �öyledir: Bencil, her istedi�inin yap�lmas�n� isteyen, uyumsuz, sorumsuz, kurallar� kabul etmeyen, kullanmay�  dü�ünen, daha popüler olanlar� k�skanan bireyler  yeti�ir.  Çocuklar�na boyun e�en anne ve babalar, evde onlar�n egemenli�ini kabullenen ki�ilerdir. Bu tür ailelerde, çocuklar, anne ve babalar�na hükmederler ve onlara çok az sayg� gösterirler. Bu çocuklar, yaln�z anne ve babalar�yla yetinmeyip zamanla ev d���ndaki kimselere de egemen olman�n yollar�n� arayan fertler haline dönü�ürler. Bu tür çocuklar, kendisini çok be�enir ve çok ��mar�kt�r.

5- Olumlu Yakla��m

Anne-baban�n çocuklar�na kar�� ho�görü sahibi olmalar�, çocuklar�n baz� k�s�tlamalar d���nda, arzular�n� diledikleri biçimde gerçekle�tirmelerine izin vermeleri anlam�na gelir. Böyle durumlarda çocuk, evine yönelik bir birey olur. E�er anne-babas�n�n ho�görüsü normal bir düzeydeyse, çocu�un kendine güvenen, üreten, toplumsal bir birey olmas�na yard�m eder.  Aile içinde güven ve �effafl�k vard�r. Problemlerle nas�l ba� edebilece�ini birlikte ara�t�ran, huzurlu bir aile ortam� bulunur. Böyle bir ailede, evde ve toplumdaki kurallar�n s�n�rlar� bellidir. Çocuk neyi nerede yapaca��n� veya yapmayaca��n� bilir. Kendilerine güvenirler.  Azimli ve ümitlidirler.  Sorumluluk sahibidirler. Müte�ebbis ve ba��ms�zd�rlar. Kurallara ve otoriteye sayg� duyarlar. ��te bu çocuklar, sosyal aç�dan dengeli ve mutlu bireylerdir.