Ali �eriati`nin kaleminden Hacc`�n sembolleri

Hac, temelde ki�inin Allah'a do�ru yükselmesidir. Âdem'in yarat�l�� felsefesinin sembolik bir gösterisidir. Biraz daha aç�klayacak olursak hacc ibadeti pek çok �eylerin ayn� anda gösterilmesidir, bir "yarat�l�� gösterisi", bir "tarih gösterisi", "birlik gösterisi", �slami düzen gösterisi" ve bir "ümmet gösterisi.

"Bu gösteride �u unsurlar vard�r: Allah, sahnenin yöneticisidir. Gösterilen tema, rol alan ki�ilerin hareketleridir. Âdem, �brahim, Hacer ve �eytan ba�l�ca karakterlerdir. Sahneler Mescidü'l Harâm, haram bölge (m�nt�ka-i haram), Mes'a (Safa-Merve aras�), Arafat, Me�'ar (Arafat'la Mina aras�nda hac�lar�n gece kald��� ve �eytan ta�lamak için ta� toplad��� yer) ve Mina'd�r. Önemli semboller, Kâbe, Safa, Merve, gündüz, gece, güne� �����, güne�in bat��� ve kurband�r. Kostüm ve makyaj, ihram, halk ve taksirdir. Son olarak da bu gösterideki rollerin tek oyuncusu bir ki�idir; yani sen!

Erkek ve kad�n, genç ve ya�l�, siyah veya beyaz, ne olursan ol gösterinin en önemli özelli�isin...

Her y�l dünyan�n her taraf�ndan gelen Müslümanlar bu büyük "gösteri"de yer almaya te�vik edilir. Herkes e�it kabul edilir. Hiçbir �rk, cinsiyet ve sosyal statü ayr�m� yap�lmaz.

Mikat: Kefene Girilen Nokta

(...)

Gösteri Mikat'ta ba�lar. Bu noktada aktör (insan) elbiselerini de�i�tirmelidir. Niçin? Çünkü ki�inin elbisesi, kendisi kadar karakterini de örter. Bir ba�ka deyimle, ki�i elbise giymez fakat gerçekte elbiseler onu gizler.

Elbiseler, model, tercih, mevki ve farkl�l��� sembolize eder. �nsanlar aras�nda "ayr�l��a" neden olan suni s�n�rlar çizer. Pek çok durumda insanlar aras�ndaki ayr��ma, "ayr�cal���" do�urur. Daha aç�k bir deyimle "biz" de�il, "ben" kavram� ortaya ç�kar. "Ben", �rk�m�, kabilemi, s�n�f�m�, grubumu, mevkiimi, ailemi, de�erlerimi anlatmada kullan�l�r, bir insan olarak "beni" de�il.

(...)

�imdi elbiseni ç�kar. Onlar� Mikat'ta b�rak. Düz, beyaz kuma�tan yap�lm�� kefeni giy. Herkes gibi giyineceksin. "Ayn�l�k" ortaya ç�ks�n. Bir, parçac�k halinde kalabal��a kat�l, bir damla olarak okyanusa dal.

(...)

Sahne, hüküm günü gibidir. Bir ufuktan di�erine bir "beyazlar seli" akar. Herkes kefen giymektedir. Cesetler Mikat'ta b�rak�lm�� ve ruhlar buraya gelmi�tir. Ne isimler, ne �rklar, ne de sosyal mevkiler bu büyük birle�imde bir farkl�l�k meydana getirmez. E�siz bir birlik havas� hâkimdir. Allah'�n birli�ini ilan eden bir insan gösterisidir bu.

(...)

Hacc� eda etmeden önce, insanlar insan olma özelliklerini kaybetmi�lerdi. Kuvvet, servet, kabile, ülke ve �rklarla kendilerinden kopmu�lard�. Hayatlar� sadece bir "var olmaktan" öte geçmiyordu. Sonunda hacc ibadeti kendilerini ke�fetmelerini sa�lad�. �imdi, birbirlerini "bir" olarak ve bir tek "fert" olarak alg�l�yorlar, ba�ka bir �ey de�il!

Lebbeyk: Sömürü ve Despotizmden Allah'a Yükselme

Allah'a ko�! �hraml�yken, "lebbeyk" de. Allah seni ça��r�yor. Art�k O'na cevap verme ve tamamen itaat etme zaman�d�r:"Lebbeyk [buyur] Allah'�m lebbeyk; hamd ve nimet senin için, mülk de senin için. Senin orta��n yok, lebbeyk!"

Dünyan�n sömürücü, doland�r�c� ve despotik süper güçlerini reddeden insanlar ba��r�yorlar: "Lebbeyk, Allahumme lebbeyk!" Dü�ün ey insan; manyetik bir alanda bir demir parçac��� gibisin! Mirac'a giden yolun üzerinde gö�e do�ru uçan bir milyon beyaz ku�un aras�nda sanki...

Hacc: Kâbe'ye De�il, Allah'a Do�ru Hareket!

Sonsuzlu�a do�ru varmaya karar verdikten sonra hacca ba�lars�n. Hacc, Kâbe'ye do�ru de�il, Allah'a do�ru sonsuz bir harekettir. Kâbe art�k hiçbir �eyin yap�lamad��� son de�il, ba�lang�çt�r. 

(...)

Mekke'ye gelmeden önce kendi ülkende sürgün hayat� ya�ayan bir yabanc�yd�n. Ama �imdi, Allah'�n ailesine kat�lmaya ça�r�ld�n. �nsanl�k, dünyan�n en k�ymetli ailesi bu eve ça�r�l�r. Bir fert olarak e�er kendini dü�ünüyorsan, kimsesiz, evsiz ve bar�naks�z bir yabanc� oldu�unu hissedeceksin. Bu nedenle, benli�inden gelen e�ilimleri at; i�te o zaman Ev'e girip aileye kat�lmaya haz�rs�n demektir.

Tavaf: Tevhid Fikrinin Kristalize Hareketi

Bu [tavaf], tüm dünyan�n bir benzeridir. Bir parçac���n (insan�n) yönlendirili�ini içine alan tevhid fikri üzerine kurulmu� düzenin bir örne�idir. Allah varl���n ortas�ndad�r; bu bir günlük geçici dünyan�n odak noktas�ndad�r. Fakat sen oldu�undan olman gerekene do�ru durum de�i�tiren hareketli bir parçac�ks�n.

(...)

E�er hâlâ kendinleysen, tavaf eden insan çemberinin gerçek bir parças� de�ilsin. Irma��n içinde de�il, kenar�nda duran bir misafir gibi oluyorsun. Ama kendilerinden kopanlar canl�d�rlar ve toplumca hareket etmektedirler.

Elbiseler, model, tercih, mevki ve farkl�l��� sembolize eder. �nsanlar aras�nda "ayr�l��a" neden olan suni s�n�rlar çizer. Pek çok durumda insanlar aras�ndaki ayr��ma, "ayr�cal���" do�urur. Daha aç�k bir deyimle "biz" de�il, "ben" kavram� ortaya ç�kar. "Ben", �rk�m�, kabilemi, s�n�f�m�, grubumu, mevkiimi, ailemi, de�erlerimi anlatmada kullan�l�r, bir insan olarak "beni" de�il.

 

�brahim'in sahnesi Mina'das�n �u anda; �brahim gibi davranmak üzeresin. O, o�lu �smail'i kurban etmek için getirmi�ti. Senin �smail'in kim veya ne? Mevkiin mi? �erefin mi? Mesle�in mi? Paran m�? Evin mi? Çiftli�in mi? Araban m�? A�k�n m�? Bilgin mi? Sosyal s�n�f�n m�? Sanat�n m�? Elbisen mi? Hayat�n m�? Gençli�in mi? Güzelli�in mi? Hangisi...

Senin �smail'in kim veya ne?

�brahim'in sahnesi Mina'das�n �u anda; �brahim gibi davranmak üzeresin. O, o�lu �smail'i kurban etmek için getirmi�ti. Senin �smail'in kim veya ne? Mevkiin mi? �erefin mi? Mesle�in mi? Paran m�? Evin mi? Çiftli�in mi? Araban m�? A�k�n m�? Bilgin mi? Sosyal s�n�f�n m�? Sanat�n m�? Elbisen mi? Hayat�n m�? Gençli�in mi? Güzelli�in mi? Hangisi... Ben bilemem. Fakat sen kendini bilirsin. Kim ve ne olursa olsun, beraberinde buraya kurban etmek için getirmelisin. Sana hangisini oldu�unu söyleyemem, ama yard�mc� olmak için baz� ipuçlar� verebilirim; inanc�n� ne zay�flat�yorsa, sorumluluk kabul etmekten ne geri çeviriyorsa, ça�r�y� duymana ne ve gerçe�i itiraf etmene ne engel oluyorsa, "kaçma"ya ne zorluyorsa, rahat�n için bahaneler bulmana ne yol aç�yorsa, seni kör ve sa��r ediyorsa... i�te odur kurban edece�in!

Hacdan Sonra: Makam-� �brahim'desin Art�k

�imdi Makam-� �brahim'de duruyorsun ve O'nun rolünü oynayacaks�n; O'nun gibi ya�ayacak ve inanc�n�n Kâbe'sinin mimar� olacaks�n. �nsanlar� içinde ya�ad�klar� batakl�ktan kurtar. Aya�a kalkmalar�na yard�m et ve onlara yön ver. Onlar� hacca ça��r, tavaf etmeye ça��r. �brahim'in niteliklerini kazanmak için tavaf etmeye ça��r. �brahim'in niteliklerini kazanmak için, tavafa kat�l�p bencilli�ini b�rakarak temizlendikten sonra yolunu izlemek için Allah'a söz verdin. Allah �ahidindir.

Ülkeni güvenlik ülkesi yap, çünkü emin bölgedesin (M�nt�ka-i Haram).

Zaman�n� sayg�de�er bir zamana (Zaman-� Haram) çevir, her zaman ihraml�ym��s�n gibi.

Yeryüzünü kutsal mescid (Mescid-i Haram) yap, çünkü kutsal mesciddesin.

Çünkü, yeryüzü Allah'�n mescididir.

Ama �imdi, "öyle olmad���n�" görüyorsun!

 

(Ali �eriati; Hacc, �ura Yay�nlar�, 1991, �stanbul)