`�ocuk e�itimi dua ile ba�lar`

Çocuk e�itimi ve aile konusunda birçok kitab� bulunan Esan Gül'le, çocuk e�itimi üzerine Yeni Asya gazetesinden Arzu Konan'�n gerçekle�tirdi�i röportaj� iktibas ediyoruz:

 

Genelde çocuk e�itimi ile ilgileniyorsunuz, biz biliyoruz ki çocuk yeti�tirmek en zor san`att�r. Peki, Peygamberimizin (a.s.m) çocuklara davran��� nas�ld�?

 

Çocuk e�itimi dua ile ba�lar. Peygamberimizin bütün hayat� incelendi�i zaman çocuk ve duan�n bir bütün oldu�unu, kendisine bir çocuk getirdi�i zaman dua etti�ini, dua ö�retti�ini ve duan�n güzelli�inde bir hayat� ö�retti�ini görüyoruz. Bu aileler için de bir örnektir. Aileler ne yaz�k ki e�itim deyince sadece belirli metotlar ve yöntemler ile kendilerince yapmalar� gerekenleri anl�yorlar. Oysa bunlar dua ile birlikte bir de�er kazan�r. Hayat� çocuk masumiyetinde anlad���n�z gibi dua tad�nda da anlamak zorundas�n�z. Bunun için Bat� men�eili eserlerden mülhem olarak yaz�lan eserlerin duadan ve ruhtan yoksun, olay�n sadece davran�� boyutuna dikkat eden, Allah’� hesaba katmayan bir özellikte oldu�unu söylememiz mümkün. Bunlara kar�� daha dikkatli olmak ve kendi kaynaklar�m�zdan beslenmek zorunday�z. Unutmay�n din ve hayat bölünmez bir bütündür, ayr�lamaz, bir bölümü akim b�rak�lamaz.

 

Peki, bizler anne-baba olarak neler yapabiliriz, çocuklar�m�z� daha iyi nas�l yeti�tirebiliriz?

 

Anne babalar�n en büyük yan�lg�s� çocuk e�itimi denilince sadece çocukla ilgili bir dü�üncenin olu�mas�, kendilerini hesaba katmamalar�d�r. Oysa çocuk e�itimi ile anne baban�n e�itiminin birlikte dü�ünülmesi gerekir. Meselâ çocu�unuzun yalan konu�mas�n� istemiyorsan�z öncelikli olarak sizin örnek olman�z ve yalan konu�maman�z gerekir. Çocu�unuzun kitap okumas�n� istiyorsan�z öncelikli olarak çocuk anne ve babas�n�n elinde kitap görmelidir. Ayr�ca siz yapmad���n�z ya da yapamayaca��n�z �eyleri çocuktan isteyemezsiniz. Çünkü yapmad���n�z �eyleri çocuktan istemeniz bir güvensizlik vesilesi olaca�� gibi Allah (cc) kat�nda da büyük bir vebaldir. �lâhî hitap bu konu da Müslümanlar� yapmayacaklar� �eyleri söylemelerinden dolay� sorumlu tutar. “Çocuklar� daha iyi nas�l yeti�tirebiliriz?” sorusuna gelince öncelik yine anne babalardad�r. Bence bu soru anne babalar kendilerini daha iyi nas�l yeti�tirebilir sorusu ile ayn� içeri�e sahiptir ve birbirini tamamlar. Hayat çocuk ile ebeveyn aras�nda interaktif ili�kilerin toplam�d�r diyebiliriz. Siz ya�ars�n�z çocu�unuz etkilenir çocu�unuz ya�ar siz etkilenirsiniz. Ne yaz�k ki anne babalar çocuklar�ndan çok uzaklar ve onlar� anlam�yorlar hatta tan�m�yorlar.

 

O zaman as�l problem çocuklar� anlamamakt�r diyebilir miyiz? Ve nas�l anlar�z?

 

Evet ne yaz�k ki aileler çocuklar�n� tan�m�yor ve anlam�yorlar. Her çocu�un bir anlam dünyas� ve anlam dili vard�r. Bununla �unu söylemek istiyorum. Meselâ her çocu�un sevgi dili farkl�d�r. Biz çocuklar�m�z� kendimizce severiz, ama çocuk bunu sevgi olarak anlamayabilir. Ben çocuklar�ma “Ne yapm�� olursam sizi sevmi� olurum?” diye sordum. Büyük o�lum “Benimle zaman geçirirsen beni sevmi� olursun” demi�ti. Küçük o�lum ise “Beni öpersen beni sevmi� olursun” diye cevap vermi�ti. Dikkat edin ikisi de benim çocuklar�m ve her ikisinin de sevgi anlay��� farkl�, oysa biz çocuklar�m�z� kendi sevgi dilimizle seviyoruz ve bu baz� çocuklar taraf�ndan sevgi olarak anla��lmayabilir. �kinci olarak da anne babalar�n konu ile ilgili kitap okumalar� ya da seminerlere kat�lmalar�n� önemsiyorum. Herkes çocuk e�itimini bildi�ini zanneder, ama madem biliyorsunuz bu kadar problem, bu kadar s�k�nt�, bu kadar huzursuzluk neden? Bence bu sorunun cevab�n� aileler dü�ünmek zorunda.

 

Anne-baban�n geçimsizli�inin çocuk üzerindeki etkileri nelerdir?

 

Ailedeki her olay anne babay� etkiledi�i gibi çocu�u da etkiler. Onlar aile içerisinde olan ço�u �eyi bilirler. Aileler bilmediklerini dü�ünür, ama öyle de�il. Siz e�er kavga etmi�seniz ya da küsmü�seniz çocuk bundan haberdard�r ve bunun kar��s�nda nas�l bir tutum ve davran�� sergiledi�inizi gözlemler. E�er problemleri konu�arak çözüyorsan�z, çocuk da bunu bir yöntem olarak ö�renir ve uygulamaya çal���r yok e�er en ufak bir �eyde sinirleniyor ve kavga ç�kar�yorsan�z, çocuk bunu da bir yöntem olarak ö�renir ve uygular; ya karde�ine ya da okulda arkada��na uygular.

 

Ailelerin en çok �ikâyet ettikleri konulardan biri de babalar�n çocuklar�yla kaliteli zaman geçirmemeleridir. Anneler bu konu da oldukça muzdariptir. Bununla ilgili olarak neler söylersiniz?

 

Çocuk e�itimi denilince ne yaz�k ki akla ilk önce anne geliyor. Oysa �slâma göre öncelik babadad�r. Çünkü baba aile bireylerinin hepsinden sorumludur. Burada baba hem kendinden, hem e�inden hem de çocuklar�ndan sorumludur. Oysa babalar bunu ne yaz�k ki annelere terk etmi�lerdir. Çocuk e�itimi bir ki�inin üstesinden gelebilece�i bir konu de�ildir. Birlikte ve uzun soluklu bir süreçtir. Baba da bu i�in lokomotifli�ini olu�turur. Elinizin alt�ndakilerden sorumlusunuz hakikatinin takipçisi olan babalar�n bu konu da geri durmamalar�, ailedeki her bireyden dolay� Allah kat�nda hesaba çekileceklerini bilmeleri gerekir. Belki babalar çocuk e�itimi ile çocuk bak�m�n� birbirine kar��t�rarak böyle bir kanaate sahip olabilirler. Bu �slâm� bilmemek ya da okumamakt�r. E�er bir konu da sorumluluk sahibiyseniz o alanla ilgili ilim tahsil etmek zorundas�n�z. Bu hem erkek hem de kad�n üzerine bir vebaldir.

 

Çocuklara hem dini hem kültürel e�itimi vermede hikâyelerin önemi, yeri nedir?

 

Bizler büyüklerle ileti�im kurdu�umuz gibi, büyüklerle e�itim yapt���m�z gibi çocuklarla ileti�im kuramaz onlarla e�itim yapamay�z. Her dönemin kendine ait özellikleri, ileti�im teknikleri ve yöntemleri vard�r. Çocuklar�n ö�renmelerinde en etkili yöntemlerden biri oyun di�eri ise hikâyelerdir. Çocuklar�n�za sadece ö�üt ve nasihat vererek bir �ey ö�retemezsiniz. Onlara oyunlar� kullanarak da bir �eyler ö�retebilir, hikâyeler okuyarak da ö�üt almalar�n� sa�layabilirsiz. Kur’ân’�n genel özelli�ine bakt���m�z zaman k�ssalar�n ayr� bir yeri vard�r. K�ssalar hayat�n dilidir asl�nda. Siz bu örneklemeden yola ç�karak çocuklara ula�abilir, onlar� s�kmadan ibret almalar�n� sa�layabilirsiniz. Özellikle okul öncesi dönemde oyun ve hikâyelerin çocuk e�itiminde etkin bir �ekilde kullan�lmas� gerekir.

 

Televizyon ve internetin çocuklar üzerindeki etkisi için neler söyleyebilirsiniz?

 

Hayat�m�z art�k televizyon ve internet oldu. Hayat�m�z�n merkezine koyduk onlar�. Onlars�z bir dünya dü�ünemez olduk. Çocuklar�m�z da televizyon ve internetsiz bir hayat dü�ünmüyorlar art�k. Biz ne kadar ayr�y�z ki televizyon ve internetten çocuklar�m�z da o kadar ayr� olsun. Ne yaz�k ki çocuklar�m�z� televizyonlar e�itiyor, çizgi filmler e�itiyor. Dü�ünün bir kere biz çocu�umuzla be� dakika konu�mazken, televizyon be� saat konu�uyor. Her �ey cazibeli, albenili… Onlar k�zm�yor, onlar dövmüyor… �stedikleri gibi konu�uyorlar ve çocuklar�m�z�n zihnini ilmek ilmek i�liyorlar. Ailelerin özellikle çocuklar�n izledikleri çizgi filmlere, internette oynad�klar� oyunlara dikkat etmeleri gerekir. Bilgisayar kesinlikle çocuklar�n odas�nda olmamal�d�r. Salonda ya da herkesin görebilece�i yerde olmal�d�r. Çünkü ne zaman, hangi sitelere girece�i belli olmaz ve kontrol de sa�lanamaz. Siz uyurken o internette sörf yapabilir ya da online oyunlar oynayabilir.

 

Okudu�um ve be�endi�im bir soruyu size de yöneltmek isterim. “Kendi özgüven problemlerimizi tamir edelim derken, ertelemeyi ve beklemeyi sevmeyen, her istedi�i an�nda olsun isteyen nesiller mi yeti�tirdik acaba?”

 

Ne yaz�k ki aileler özellikle de anneler kendileri yapamad�klar� ya da ula�amad�klar� �eyleri çocuklar� üzerinden gerçekle�tirmeye, bu �ekilde kendilerini tatmin etmeye çal���yorlar. Çocuklar�n ne dü�ündükleri, neler yapmak istedikleri onlar için önemli de�il, sadece kendi istekleri gerçekle�sin istiyorlar. Bu bizimle ilgili bir problem asl�nda… Beklemeyi bilmeyen çocuklar yeti�tirdik derken de asl�nda farkl� bir durumun söz konusu oldu�unu dü�ünüyorum. Biz istiyoruz ki çocuklar�m�z�n her istedi�i olsun, biz s�k�nt� çektik onlar çekmesin, biz yemedik yediriyoruz mant��� yani… Bu çocuklar�m�z� ne yaz�k ki doyumsuz yapt�. Her istediklerine çok rahat bir �ekilde sahip oldular ve önlerinde buldular. Ayn� sihirli filmlerdeki gibi ol dedi oldu. Bunun için herhangi bir çaba harcamalar�na ve sabretmelerine gerek yok. Art�k çocuk yemek yemiyor annesi yediriyor, art�k çocuk elbise ya da ayakkab� giymiyor annesi giydiriyor, art�k çocuk ders yapm�yor annesi yerine yap�yor. Sonra da çocu�un dersleri zay�f, özgüven eksikli�i var gibi �ikâyet ediyoruz. Buna hakk�m�z olmad���n� dü�ünüyorum.

 

Baz� anne-babalar çocuklar� için e�itim pe�indeler. Ve bu zaman zarf�nda çocuklar� erteliyorlar, asl�nda bu e�itim çocuk do�madan al�nmal� de�il mi?

 

E�itim ömür boyu devam etmesi gereken bir süreçtir. Çocuk e�itiminde de bu böyledir. Efendim Bat�l�lar�n söyledi�i gibi 18 ya��na geldikten sonra benim sorumlulu�um biter mant��� �slâmda yoktur. Siz ölüm dö�e�indeyken bile bu sorumluluk devam eder. Ne demi�tik, duayla ba�layan ve ölüm dö�e�indeyken bile devam eden bir süreçtir. Bunu da Yakup Aleyhisselâm�n ölüm dö�e�indeyken çocuklar�n� yan�na ça��r�p, “Benden sonra kime kulluk edeceksiniz?” diye sormas�ndan anl�yoruz. Dikkat edin, bir baba çocuklar�n�n kendisi öldükten sonra bile ne yapacaklar�n� merak ediyor ve onlara bu soruyu soruyor.

 

Son olarak eklemek istedi�iniz bir �ey var m� ve bu konu önemli oldu�undan bir röportaj daha sözü almak isteriz. Biliyorum ki sorulacak çok soru var.

 

Öncelikle hassasiyetinizden dolay� te�ekkür ederim. Gerçektende ailelerin bildiklerini zannettikleri, ama ne yaz�k ki en az bildikleri konulardan bir tanesi aile ve çocuk e�itimi… Karde�lerimden özellikle ricam, atalar�ndan ö�rendikleriyle yetinmesinler. Onlar�n do�ru olanlar�n� als�nlar, ama yanl��lar�n� da biz babam�zdan-annemizden böyle gördü�üne s���narak yanl��lar�n� sürdürmesinler. Unutmayal�m hayat yanl��lar üzerine bina edilemez.

 

*Esan Gül kimdir?

 

1972 Malatya do�umlu. �nönü Üniversitesi Rehberlik ve Psikolojik Dan��manl�k bölümünden mezun oldu. Çe�itli gazete ve dergilerde yaz�lar� yay�nlan�yor. Genelde çocuk ve aile e�itimi üzerine çal���yor. Evli ve 3 çocuk babas�. Yay�nlanm�� 6 kitab� var. Ç�ra Yay�nlar� aras�nda yay�nlanan kitaplar�ndan baz�lar� �unlar: Çocu�un Dinî E�itimi Nas�l Olmal�? *Peygamberler Çocuklar�n� Nas�l E�itti? *Çocuk E�itiminde K�rk Hadis.

 

(Söyle�i: Arzu Konan / Yeni Asya)