T�rkiye�nin iade etti�i �zbekistanl�, i�kence ile katledildi

Türkiye’nin “Diplomatik Güvence” alarak Özbekistan’a iade etti�i Askarov Zayniddin, cezaevinde 10 y�l süren i�kence sonras�nda hayat�n� kaybetti.

1971 Özbekistan do�umlu Özbekistan vatanda�� olan Askarov Zayniddin Abdurrasuloviç, Özbekistan'da ya�anan i�kence, zulüm ve bask� ortam�ndan dolay� 1998 y�l�nda Türkiye'ye gelmi�ti.

Askarov Türkiye'de bulunmakta iken 16.02.1999 tarihinde �slam Kerimova yönelik Ta�kent'te bir bombal� suikast yap�ld�. Bu suikast giri�iminin bir "devlet tertibi" oldu�u yolunda oldukça ciddi �üpheler vard�. Bu suikast giri�imi �slam Kerimov taraf�ndan muhaliflerini tasfiye etme imkân� olarak de�erlendirildi ve yüzlerce insan tutukland�.

�slam Kerimov suikasttan Erk Partisini de sorumlu tuttu. Suikastin yap�ld��� tarihte suçlananlar aras�nda yer alan Rustam Mamatkulov Kazakistan'da, Askarov Zayniddin Abdurrasuloviç ise Türkiye'de idi. Hatta bombalama olay tarih ve saatinde Askarov Zayniddin Abdurrasuloviç'in Türkiye'de �HH �nsani Yard�m Vakf� Ba�kan� Av. F. Bülent Y�ld�r�m ile K�rg�zistanl� bakan ve heyeti aras�nda tercümanl�k yapt��� birçok delil ve �ahitle ispat edilmi�ti.

Özbekistan'�n talebi üzerine Rustam Mamatkulov 03.03.1999 tarihinde Türkiye'ye giri� yaparken Ye�ilköy Hava Liman�nda, Askarov Zayniddin Abdurrasuloviç ise 05.03.1999 tarihinde gözalt�na al�nd�lar. Bunun üzerine MAZLUMDER'e müracaat ettiler. Askarov Zayniddin Abdurrasuloviç 12 Mart 1999 tarihinde Bakanlar Kurulu'nun onay� ile D��i�leri Bakanl��� taraf�ndan Özbekistan'a iadesi istemiyle dava aç�ld�. 15 Mart 1999 tarihinde Fatih 5.Asliye Ceza Mahkemesi'nde yap�lan ilk duru�mada, Askarov Özbek as�ll� K�rg�zistan vatanda�� oldu�unu, kendisine isnat edilen suçlarla hiçbir ilgisinin olmad���n� ve olaylar s�ras�nda Türkiye'de bulunan K�rg�z Bakana tercümanl�k yapt���n� ispat etmesine, avukatlar taraf�ndan haz�rlanan 100 sayfal�k ilk dosyada iade talebinin tamamen siyasi oldu�u, Askarov'un muhalif oldu�u için istendi�inin ve iade edilirse a��r i�kencelere u�rayaca�� ve hatta idam cezas�na çarpt�r�labilece�i anlat�lmas�na ra�men iadesine karar verildi.

�ç hukuktaki iade i�leminin gerektirdi�i yarg�sal prosedür çe�itli hukuki eksiklik ve ayk�r�l�klarla tamamland�. Durum böyle olunca MAZLUMDER 11.03.1999 tarihinde Avrupa �nsan Haklar� Mahkemesine müracaat etti. Müracaat numaras� Requete no:46827/99 olan ba�vuruya Avrupa �nsan Haklar� Mahkemesi 23.03.1999 tarihinde bir tedbir karar� vererek Türkiye'den an�lan ki�ileri yarg�laman�n sonucuna kadar iade etmemesini istedi. Türkiye ise bu karara uyaca��n� mahkemeye bildirdi.

Ancak, A�HM karar�na ve hükümetin olumlu beyan�na ra�men Özbek tutuklular Rustam Mamatkulov ile Askarov Zeyneddin Abdurrasuloviç, 19.03.1999 tarihli Bakanlar Kurulu karar�yla 26 Nisan ak�am� bulunduklar� cezaevinden al�narak gece saat 01:00'de Özbekistan'a gönderildiler. �ade i�lemiyle dönemin Cumhurba�kan� Süleyman Demirel'in de özel olarak ilgilendi�i bilinmektedir.

Türkiye D��i�leri Bakanl��� A�HM'ne Özbekistan'�n da insan haklar�na ba�l� ve i�kenceye kar�� bir ülke oldu�u ve bundan dolay� da tutuklular�n iade edilmesinin ciddi bir ma�duriyete neden olmayaca��n� belirten bir yaz� yazm�� ve A�HM'nin cevab�n� beklemeden 26 Nisan 1999'da Özbekistan'a iade i�lemi gerçekle�tirmi�tir.

Bu dosyay� takip eden ve Avrupa �nsan Haklar� Mahkemesi'ne ba�vurarak Mamatkulov ve Askarov'un iadesinin durdurulmas� karar�n� alan MAZLUMDER ba�ta olmak üzere, Uluslararas� Af Örgütü, Human Rihgts Watch ve birçok insan haklar� örgütü "Bu Özbeklerin tecrit edilmi� alanlarda kötü muamelelere, i�kenceye, adil olmayan bir yarg�lamaya ve ya�am hakk�na yönelik a��r ihlallere maruz kalma tehdidiyle kar�� kar��ya olduklar�n�" dile getirdiler.

O tarihte Türkiye Hükümetinin kendilerin bu Özbeklerle ilgili i�kence, kötü muamele vb uygulamalara kar�� güvenliklerine dair Özbekistan'dan güvence ald�klar�n� belirtmi�lerdir. Ancak süreç bütün güvencelerin tersine i�lemeye ba�lam��t�r.

Askarov iade edildikten sonra Özbekistan'da insan haklar� ihlalleri ve i�kencesiyle me�hur Ta�turma Hapishanesine konuldu. Yarg�lamas� s�ras�nda hiçbir savunma imkan�na sahip olmad��� bilindi�i gibi adil bir yarg�lamadan eser olmayan bir yarg�lamaya tabi oldu�u �üphesiz bir �ekilde herkesin malumudur. ��kenceli sorgulamalar, sadece kendilerine de�il ailelerine yap�lan i�kenceli süreçlerden sonra 16 �ubat suikastiyle ilgili olarak Askarov 11 y�la mahkum edilmi�tir.

Daha sonraki süreçlerde tutuldu�u cezaevinin ko�ullar�n�n da alabildi�ine sa�l�ks�z oldu�u, cezaevinin kuruldu�u yerin toprak niteli�i nedeni ile orada tutulan tutuklular�n yo�un olarak kanser hastal���na duçar olduklar�na dair haberler al�nm��t�r.

Mazlumder'in bildirdi�ine göre bu dönemde i�kence iddialar� ile ilgili BM ve Avrupa Parlamentosundan heyetler ziyarete gitmi�lerdir. Askarov ise hapishanede kendisine uygulanan a��r i�kencelerden dolay� ara ara gündemde olmu�tur. 28.11.2003 tarihinde BBC ve Amerikan�n Sesi ile yap�lan bir röportaj s�ras�nda istihbarat görevlisinin k�sa süreli d��ar� ç�kmas� s�ras�nda kendisinin i�kence alt�nda birçok yanl�� ve yalan beyanda bulunmak zorunda b�rak�ld���n� anlatm��t�r. Röportaj�n sonunda da bu röportajdan sonra her türlü i�kence ile her an öldürülebilece�ini beyan etmi�tir. Bu röportajdan sonra uzun bir süre kendisinden haber al�namam�� daha sonra ise gerçekten ak�l almaz i�kencelere maruz kald��� ö�renilmi�tir.

Bu arada MAZLUMDER ve avukatlar� taraf�ndan AIHM'de aç�lan dava 4.2.2005 tarihinde sonuçlanm�� ve Türkiye AIHM Büyük Daire taraf�ndan 34. maddenin gereklerinin yerine getirmedi�i gerekçesi ile 25.000EURO tazminat ödemeye mahkum edilmi�tir. Askarov tüm bu süreçte çok kötü �artlarda tutulmu�tur. Ailesi ve yak�nlar� hakk�nda bilgi alamam��t�r.

Türkiye Hükümeti'ne kendilerine verilen ya�am hakk� ile ilgili güvence hat�rlat�larak insan haklar� ad�na sahip ç�k�lmas� istendi�i halde olumlu hiçbir sonuç al�namam��t�r. Avukatlar� ve insan haklar� örgütleri taraf�ndan çok say�da ba�vuru ile Türkiye Hükümeti'ne ve Özbekistan'a talepler iletildi�i, daha önce birçok siyasi mahkumun cezalar�n� tamamlamaya az bir zaman kala hapishanede öldürüldü�ü gerçe�i hat�rlat�ld��� halde herhangi bir olumlu geli�me ya da durum takibine dair talepler kabul edilmemi�tir.

Konuyla ilgili bugün bas�n� bilgilendiren Mazlumder �stanbul �ubesi, Askarov'un art�k ceza sürecinin bitmesi a�amas�nda (Nisan 2011'de cezas� bitiyordu) geçti�imiz günlerde i�kence edilerek katledildi�ini ve Özbekistan yetkililerinin Askarov'un cesedini ailesine teslim ettiklerini belirtti. Ölüm sebebi olarak ise kalp yetmezli�i gösterilmi�.

"Sorumlular Cezaland�r�ls�n!"

Konuyla ilgili bir aç�klama yapan Mazlumder Yönetim Kurulu üyesi Gülden Sönmez, bu zalimli�in hesab�n�n sorulmas�n� istedi:

"Masum bir insan zalimce öldürülmü�tür. Masum bir insan�n ölümünü bütün insanl���n ölümü gibi sayan bir anlay��la Askarov Zayniddin için Türkiye, Özbekistan ve uluslararas� düzlemde tüm giri�imlerin gerçekle�tirilmesi için ulusal uluslar aras� tüm resmi ve sivil kurulu�lara ça�r� yap�yoruz. Bu giri�imler sadece Askarov ile s�n�rl� tutulmamal� Özbekistan hapishanelerinde tutulan binlerce masum dü�ünce ve inanç suçlusunun i�kencelerinin önlenmesi ve güvenlik ve özgürlüklerinin sa�lanmas� için de çabaya dönü�türülmelidir. Zira haks�z tutuklamalar, keyfî gözalt�lar ve muhaliflere uygulanan bask�lar nedeniyle Özbekistan'da hâlen s�rf muhalif oldu�u için hapiste bulunanlar�n say�s� yüz binlerle ifade edilmektedir.

Özellikle Askarov ile ilgili olarak h�zl�, etkin bir ara�t�rma ve soru�turman�n sa�lanmas�, Türkiye'deki ve Özbekistan'daki sorumlular�n�n cezaland�r�lmas� için gerekli çabalar�n ortaya konmas� için gere�ini arz ediyoruz."

(Kaynak: Haksöz Haber)