MERKEZ�YET��L�K -III-

�nsanlar�n i�lerinde birbirlerine dan��malar� tarih boyunca vard�r. En azg�n liderler bile birçok konuyu çevresindekilere dan��m��t�r. Günümüzde demokrasi ile dan��mada ço�unluk esas� ortaya ç�km�� ve ço�unlu�un dedi�i kabul edilmeli anlay��� yerle�mi�tir. Bu anlay�� tamamen her alanda uygulanabilir de�ildir. Mesela; ço�unluk �eriat, hilafet isteyemez.

Bu yaz�m�zda isti�are merkezli çal��malardaki sorunlar ve yanl�� üzerinde olacakt�r. Ama önce Lider ve yönetici aras�ndaki farka bir göz atal�m. Liderlik ve yöneticilik birbirlerine yak�n kavramlar olmakla beraber e� de�er sözcükler de�ildir. lider; ba�kalar�n� etkileyebilen, nereye, nas�l gidilece�ini gösteren, hedef ve misyon koyan yani yol gösteren rehber bir ki�idir. Yönetici ise, ba�kalar� taraf�ndan o pozisyona getirilmi�, ba�kalar� ad�na çal��an, önceden belirlenmi� hedeflere ula�mak için çaba gösteren, i�leri planlayan, uygulatan ve denetleyen ki�idir.

Warren Bennis (Bar�n, S.13, 1999), yöneticilik ve liderlik aras�ndaki farklar� �öyle anlatmaktad�r: “Yöneticilik ile liderlik aras�nda derin farklar vard�r. Her ikisi de önemlidir. Yöneticilik uygulamaya koymak, i�leri yürütmek, yönetim ve sorumlulu�u üstlenmek anlam�na gelir. Liderlik ise etkilemek, tutulacak yolu ve yönü seçmek, davran��lar� ve görü�leri yönlendirmektir. Aradaki fark çok önemlidir.  Yöneticiler i�leri do�ru yaparlar, liderler ise do�ru i�leri yaparlar. Bu farklar, bir yandan gelecek perspektiflerini ve kararlar�n� gerektiren görev ay�r�m�nda ortaya ç�karken öte yandan da günlük i�lerin do�ru yap�lmas�, yani verimlilikte belirginle�ir.” 

�sti�are Merkezli

�sti�are merkezli çal��malarda uzak veya yak�n zamanl� olsun olmas�n her konu, mesele isti�are edilir/edilmelidir. Lider yerine s�n�rlar� isti�are taraf�ndan çizilmi� yönetici, ba�kan ad�yla an�lan ki�i isti�areyi idare eder.

�sti�are merkezli oldu�undan yönetici kendi ba��na karar alma, yönlendirme yetkisi yoktur. Bu tür faaliyetlerde bulundu�unda isti�are taraf�ndan uyar� veya görevden al�nma durumunda kal�r ki bu duruma dü�memek için isti�areye ters dü�memeye çal���r.

�sti�are merkezli çal��malarda ço�unluk hangi e�ilime, yönelime, damara sahip ise çal��ma o yöne do�ru kayar ve al�nan tüm kararlar bu ço�unlu�un istedi�i yönde olur. Ço�unluk çal��may� buna göre yap�land�r�r. Öncelikleri asl�nda kendi öncelikleri haline gelir/gelmi�tir.

Lider merkezli de lider nas�l de�i�mez ise �sti�are merkezli çal��malarda da ço�unlu�a sahip damar, grup, ekip hiç de�i�mez. Kendi gibi dü�ünmeyen, muhalif, ele�tiren isti�are üyelerini de�i�tirerek yol almaya çal���r. Al�nan yeni üyelerin sözde ekip ruhuna ters olmayacak ki�ilerden seçildi�i iddia edilir.

Yönetici bir lider de�il sekreter konumunda veya meclis ba�kan� gibi “kabul edenler, etmeyenler” �eklinde bir idareci konumundad�r. Ço�unlu�un karar�na kar�� gelemez veya az�nl���n fikrini uygulayamaz. Yönlendirmek, etkilemek görevi yoktur.

�sti�are merkezli çal��malarda farkl� sesler, ele�tiriler ço�unlu�u elinde tutan grup, ekip taraf�ndan dikkate al�nmaz veya geçi�tirilerek, üstü örtülerek i�ler yürütülür. Bu tür çal��malarda durumu fark edip sonuç alamayaca��n� dü�ünen tabandan ayr�lmalar olur. Tavandan ayr�lmalar istisnad�r.

Lider merkezli çal��malarda diktatörlük do�abilirken �sti�are merkezli çal��malardastatüko, derin yap� do�abilmektedir.

�sti�are merkezli çal��malarda lider olmad���ndan lider ve lider vasf�na sahip ki�iler ya gizlenir ya ayr�l�r veya vas�flar� körelir. Lidere itaat, ba�l�l�k kültürü olu�amaz ve ilerde bir lider ç�karmaya kalksa bu �sti�are merkezli çal��ma ç�kard��� lidere itaate haz�r kimseyi bulamaz ki öncelikle isti�arenin kendisi buna haz�r de�ildir. “�lerde aram�zdan bir lider ç�kacak” söylemi ile çal��may� y�llarca böyle yürütürler ve o lider oradan asla ç�kmaz.

�sti�are merkezli çal��malarda herkes birbirini idare etmeye veya ço�unlu�a muhalif olmamaya ve koltuklar�n� korumaya çal���r hale gelirler.

�sti�are merkezli çal��malarda ço�unlu�un içinde gizli bir lider vard�r ama o da bu sistemin çökmemesi için veya kendisini de yok etmemesi için sessiz kalmaya ve i�leri bu �ekilde yürütmeye devam eder.

�sti�are merkezli çal��malardaki en büyük çeli�ki taban ile yapt�klar� isti�arelerdeki ço�unlu�unun fikrine göre karar almak yerine yine isti�aredeki ço�unlu�un görü�üne göre karar al�rlar. Tabana dan��mak de�il dinlemek ile göz boyan�r.

Di�er yaz�m�zda Kur’an ayetleri �����nda sünnetullah’a uygun anlay��� ortaya koymaya çal��aca��z. �n�aAllah.