Ger�ek hayat dini ve kandil geceleri

Recep �hsan EL�A�IK

�M�sl�manlarca kandil geceleri diye bilinen geceler; Rabiulevvel ay�n�n onikinci gecesi olan Mevlid, Recep ay�n�n ilk cuma gecesi olan Regaib, yine Recep ay�n�n yirmiyedinci gecesi olan Mirac, �aban ay�n�n onbe�inci gecesi olan Beraat ve Ramazan ay�n�n yirmi yedinci gecesi olan Kadir Gecesidir. Osmanl�lar d�neminde II.Selim zaman�ndan ba�layarak, minarelerde kandiller yak�larak duyurulup kutland��� i�in "Kandil" olarak an�lmaya ba�lam��t�r. Yukar�da ad� ge�en gecelerin hi�birisini Peygamber Efendimiz kutlamam��t�r. Bunlar Peygamberimizden �ok zaman sonra kutlanmaya ba�lam��t�r.� (Diyanet �slam Ansiklopedisi (D�A), c. 24, s. 300)

Devletin resmi din kurumu Diyanet�in haz�rlad��� ansiklopedide �kandil� maddesinde bunlar yaz�yor.

Fakat kandil gecelerini bizzat organize eden, camilerde mevlid ve dua merasimleri d�zenleyen, bu geceler m�nasebetiyle kutlama mesajlar� yay�nlayan ve halk�n kendilini kutlayan da yine Diyanet�in kendisi�

Peki bu nas�l oluyor?

��nk� bu gecelerin kutlanmas� bir halk gelene�i de�il; devlet politikas� da ondan.

Nedir devlet politikas�?

�slam�� do�u� tabiat�na uygun olarak bir �ger�ek hayat dini� olmaktan ��kar�p, �m�barek g�n ve geceler dini� haline getirmek�

G�nd�z�n ortas�nda, hayat�n kalbinde atan bir din olmaktan ��kar�p, el ayak �ekilince, hayat�n t�m�yle uykuya �ekildi�i gece vakitlerinde hat�rlanan bir �tap�nak ve ayin� dini haline sokmak�

��nk� Frans�z laiklerin Hrist�yanl��a lay�k g�rd��� muamele buydu. T�rk laiklerin de �slamiyete lay�k g�rece�i muamele de bundan ba�kas� olamazd��

Peki nedir i�in asl�?

Bunu anlamak i�in, �slam�a �eski d�nya dinlerini� d�n��t�ren reformcu �zelli�i a��s�ndan bakmay� bilmek gerekir.

��nk� �slam, modern d�nemde de�il; o dinlerin h�k�m s�rd��� d�nemde do�mu�tur. Onlarla k�yas yap�lmadan tabiat�nda neyin yatt��� ve karakterinin ne oldu�u anla��lmaz. Bu nedenle �slam�� modernitenin alternatifiymi� gibi sunmak ve s�rekli onunla k�yaslamak yanl��t�r. Olsa olsa modernitenin �slam�dan nas�l etkilenerek kiliseye kar�� ��kt��� konu�ulabilir. ��nk� kiliseye as�rlar �nce �slam kar�� ��km�� ve ele�tirmi�ti�

***

Hz. Peygamber ve sahabeler hi�bir �kandil gecesinde� bir araya gelip toplant� d�zenlememi� ve merasim yapmam��t�r. ��nk� bunlar art�k eski d�nya dinleri ile birlikte eski �a�larda kalm��t�.

Fakat sonraki y�zy�llarda eski d�nya dinlerinin adet ve inan��lar�n�n, ger�ek hayat dininin �zerine iyiden iyiye aband���n�, �ulland���n� ve ku�atarak ne yaz�k ki onu geriletti�ini g�r�yoruz. �slam��n dini d�nyaya getirdi�i reform bu y�zden ne yaz�k ki unutulmu� ve tekrar eskiye d�n�lm��t�r. Cemaleddin Efgani�nin dedi�i gibi �Hi�bir peygamber yoktur ki getirdi�i din kendisinden sonra ters y�z edilmemi� olsun��

***

�uras� unutulmamal� ki �slam��n �ger�ek haylat dini� olarak alg�lanmas�, hayata h�kmedenleri rahats�z edecek bir durumdur.

Bunun i�in b�yle bir dinin �halklar�n vicdan�� olmaktan ��kar�l�p �halklar�n afyonu� haline getirilmesi gerekir.

G�nd�zden kovulup gecelere hapsedilmesi gerekir.

Sokaktan �ekilip �tap�na�a� hapsedilmesi gerekir.

��badet� (�al��ma, �retme, meydana getirme) olmaktan ��kar�l�p �ayin� haline sokulmas� gerekir.

�Amel� (�aba, u�ra�, eylem, hareket) olmaktan ��kar�l�p �rit�el� haline d�n��t�r�lmesi gerekir.

G�nd�z�n ger�ek hayat mecralar�nda akan iyilik, adalet, zulme ve haks�zl��a isyan, s�z�n namusu, do�ruluk, d�r�stl�k, vefa, sevgi, merhamet ve cihat yolu olarak de�il; insanlar�n, o da gecelerde dua, yakar��, kandil, ayin, t�ts�, s�r ve t�ls�m ihtiyac�n� kar��layan bir �sosyolojik fenomen� olarak g�r�lmesi gerekir. Zaten din denilen �ey esas�nda budur ve devlet ona bundan ba�ka bir rol de vermemelidir.

Bunun i�in �kandil geceleri� bir halk gelene�i de�il; devlet politikas�d�r. Arkas�ndan devlet �ekildi�i an kimse hat�rlamaz bile.

M�sl�man toplumlar�n halk gelene�i kandil gecelerinde de�il; peygamberden geldi�i �ekliyle namazlarda, cumada, ramazanda, bayram g�nlerinde ve hacda ya��yor. Bunlar�n hepsi de (ak�am ve yats� hari�) hayat�n kalbinin att��� yerde; g�nd�z�n orta yerinde ger�ekle�iyor. Sizce bu bir tesad�f m�?

Kur�an�da hep g�nd�ze, �afa�a, tanyerine yemin edilir yani dile gelip konu�maya �a�r�l�r. Gece do�an y�ld�z (tar�k), geceyi yararak do�an �afak (fecr), ayd�nl�k sa�an g�ne� (�ems), ayd�nl�k sabah (duha), geceyi yararak do�an tanyeri (felaq)� Geceye yemin edilirken bile �G�nd�ze y�r�yen gece� (ve�l-leyli iza yesr) denir. �Gece yar�lar�nda kalk ��nk� g�nd�z seni zorlu bir u�ra� bekliyor� denir. Karanl��a bo�an gecenin (leyl) ard�ndan hemen ayd�nl��a ��karan g�nd�z vurgusu yap�l�r.

��nk� �slam esas olarak bir g�nd�z dinidir. Yani �al��ma, hareket ve ya�am dinidir. Gece sadece g�nd�z� iyi ge�irmek i�in bir dinleme ve haz�rl�kt�r. Geceyi g�nd�zden, g�nd�z� geceden ay�ramazs�n�z. Hele g�nd�z� iptal edip her �eyi geceye hi� hapsedemezsiniz. O zaman ger�ek hayat dinini �kandil (gece) dini� haline getirmi� olursunuz�

O zaman siz geceleri dua edip huzur i�inde uyurken, b�t�n dini enerjinizi geceye hasrederken, g�nd�zleri topraklar�n�z i�gal edilir, hazinelerinize el konur haberiniz bile olmaz�