Enkaz alt�ndaki kerpi� Cumhuriyet

Kerpiç Cumhuriyet

�brahim Sediyani / Haksöz Haber

8 Mart 2010 sabah� saat 04:32’de meydana gelen ve merkez üssü Elâz�� ilinin Karakoçan ilçesine ba�l� Ba�yurt (Lexan) nâhiyesi olan 6.0 �iddetindeki depremde 51 insan�m�z� kaybettik. 74 de yaral� var.

Deprem Karakoçan, Kovanc�lar ve Palu ilçelerine ba�l� köyleri vurdu. Okçular (Oxçîyan) köyünde 15, Yukar�demirci (Gevla Jor) köyünde 15, Göçmezler (Mez�gê Hesman) köyünde 4, Yukar�kanatl� (Nasrana Jor) köyünde 3, Kovanc�lar Devlet Hastanesi’nde ise 10 ki�i ya�am�n� yitirdi.

Hayatlar�n� kaybedenlere Allah’tan râhmet diliyoruz. Allah onlar� cennetine kabul etsin. Halk�m�za da dayanma gücü versin.

Allah ülkemizin hiçbir yerine bir daha böyle bir ac� ya�atmas�n.

Bir Karakoçanl� olarak, üstelik bundan daha dört ay önce, Kas�m ay�nda, depremin merkez üssü olan Ba�yurt (Lexan) buca��n�n içinden iki kez geçmi� bir hem�erileri olarak, tarifsiz bir ac� içindeyim.

* * *

O gün herkes gibi ben de bütün gün televizyon ekran�ndan görüntüleri seyrettim, internetten deprem foto�raflar�na bakt�m.

Okçular (Oxçîyan) köyü tamamen y�k�lm��t�. Evleri, camisi, okulu, her �eyiyle bir enkaz y���n� haline gelmi�ti.

Foto�raflara bakt�m; binalar y�k�lm��, ta� üstüne ta� kalmam��t�. Sadece bir duvardaki yaz�, sapasa�lam duruyordu. Evler y�k�lm��, bütün köy y�k�lm��, insanlar ve büyükba� hayvanlar bu y�k�nt�lar alt�nda kal�p can vermi�, ama o yaz�ya bir �ey olmam��t�. Tek harfi bile çizilmemi�, silinmemi�ti. O yaz�da �öyle deniyordu: “Ne Mutlu Türküm Diyene”.

Bütün köy y�k�lm��t� ama bir tek bu yaz� sapasa�lam duruyordu. Yaz�ya hiçbir �ey olmam��t�.

Çünkü Cumhuriyet rejiminin 90 y�l boyunca bölgeye götürdü�ü tek hizmet, bu.

* * *

51 insan�m�z� kaybettik...

Bu insanlar� deprem öldürmedi.

E�er bu insanlar 2010 y�l�nda halen böyle dayan�ks�z kerpiç evlerde ya��yorlarsa, bizden kat kat daha fakir ve çok çok daha da�l�k olan �ili 8.8 �iddetindeki depremlere bile tedbir al�rken biz 6.0 �iddetindeki bir depreme önlem alam�yorsak, geli�mi�likte bizle k�yas bile edilemeyecek olan Banglade� ve Kamboçya’da bile 6.0’l�k bir depremde kimse ölmezken bizde 51 insan can veriyorsa, her �ey bir yana, bu deprem göstere göstere geliyorsa, depremden önceki 20 gün içinde 25 tane öncü deprem ya�an�yor ve 51 insan�n cesedini üç hafta içindeki 26. depremde enkazdan ç�kar�yorsak, bu insanlar�n katili deprem olamaz.

* * *

Depremin oldu�u gün, �stanbul ve Karakoçan’daki akrabalar�m� aray�p bilgi almaya çal���yordum. Bir yandan, cep telefonum da susmuyordu. Avrupa’da ya�ayan akrabalar�m ve hem�erilerim beni aray�p soruyorlard�:

- �brahim, merkez üssü Ba�yurt diyor. Kurban, bu Ba�yurt dedi�i neresi? 

- Ba�yurt dedi�i, Lexan.

- Deme yaa! Lexan haa? Demek depremin merkezi Lexan.

Ba�ka bir telefon:

- �brahim, bütün gün televizyon ba��ndan ayr�lmad�k. Televizyon “Yukar�demirci köyü tamamen y�k�ld�” diyor. Kime sorduk bilmedi, akl�m�za sen geldin. Sen ara�t�rm��s�n, kitap yazm��s�n. Bu Yukar�demirci dedikleri hangi köydür?   

- Yukar�demirci dedikleri, Gevla Jor. Bir de Göçmezler ismi geçiyor, orda da ölü var. Göçmezler olarak verdikleri köy ise Mez�gê Hesman köyüdür.

- V����! Demek öyle ha?

Bu telefon diyaloglar�ndan sonra �unu dü�ündüm: Bu nas�l bir zulüm ve asimilasyondur ki, bir co�rafyan�n insanlar�, kendi ilçelerinin köylerini bile televizyondan duyduklar�nda tan�m�yorlar? Ya�ad�klar� bütün yerle�im birimlerinin gerçek isimleri ortadan kald�r�l�p onlara ba�ka bir dilde uydurma isimler verildi�i için, televizyon ekranlar�nda kendi ilçelerinin köyleri bile zikredildi�inde, hangi köylerin kastedildi�ini anlayam�yorlar?

Böyle bir zulüm, tabiî bir depremden daha büyük bir felâket de�il midir?

Etnik kökeni, dili, dini, mezhebi, dü�üncesi ve siyasî çizgisi ne olursa olsun, bu ülkenin bütün erdemli insanlar�na soruyorum:

2 tane köyün haritadan silinmesi mi daha büyük bir felâkettir, yoksa 12 bin 211 tane köyün haritadan silinmesi mi?

* * *

Depremin oldu�u gün bütün yetkililer, “Ac�m�z büyük” dediler; ertesi gün ç�kan gazeteler “Milletçe yastay�z” dediler. Acaba gerçekten “ac�m�z ortak” m�?

Bak�n, bu ülke insan�na dayat�lan �rkç� ve �oven ideolojiye kar��, sadece bu co�rafyada 40’a yak�n ba�kald�r� gerçekle�ti. Bunlar aras�nda en büyük iki tanesi de i�te bu depremin oldu�u bölgede oldu. Biri 1925’te, biri de 1938’de. Binlerce insan katledildi, sadece 1925’te halk�n onlarca âlim ve dinî önderi dara�açlar�nda as�larak idam edildi, sadece 1938’de yüzlerce genç k�z kaç�r�l�p kaybettirildi, köyleri yak�ld�, ormanlar� yak�ld�. Bu insanlar�n dilleri yasakland�, 28 bin tane yerle�im biriminin ismi zorla de�i�tirildi. Son 30 y�l içindeki kirli sava�ta 17 bin faili meçhul cinayet i�lendi, on binlerce insan öldürüldü, binlerce insan i�kencelerden geçirildi, yüzlerce insan kayboldu, yüzlerce köy bo�alt�ld�, onlarca köy haritadan silindi. Milyonlarca insan Avrupa’ya “i�çi” olarak gönderilip en a��r i�lerde çal��mak, Avrupal�lar�n tuvaletlerini temizlemek zorunda b�rak�ld�.

Bu rejim halka “Ne Mutlu Türküm Diyene”den ba�ka hizmet götürmedi. Onun içindir ki, bütün evler y�k�ld�, bütün insanlar y�k�ld�, ama bu yaz� sapasa�lam ayakta kald�. Çünkü Cumhuriyet rejiminin bölgeye götürdü�ü tek hizmet, bu.  

Bu ülke 1925 depremi ya�ad�, 1938 depremi ya�ad�. 12 Eylül depremi ya�ad�, 28 �ubat depremi ya�ad�.

12 Eylül depreminde yüzlerce genç i�kencelerden geçirilirken, 28 �ubat depreminde binlerce genç k�z üniversiteden kovulurken hiçbir ac� hissetmeyenler, nas�l olur da bu depremde ayn� halk�n ac�s�n� payla�abilir?

Deprem enkaz� alt�nda cesetleri ç�kar�lan çocuklar gerçekten yüre�inizi da�l�yor mu? Çocuklar�n�n ölüsü ba��nda a��t yakan bu kad�nlar�n ac�s�n� gerçekten payla��yor musunuz? Bunu söylerken samimi misiniz?

Bu çocuklar polise ta� att� diye 20 y�l hapis cezas� yerken yüre�iniz da�lam�yor da, ta�lar�n alt�nda kald�klar� zaman m� ac� çekiyorsunuz?

Bu kad�nlar yak�lan köyleri için a��t yakt�klar� zaman yüre�iniz da�lanm�yor da, y�k�lan köyleri için a��t yakt�klar� zaman m� ac� çekiyorsunuz?

Y�llard�r gelenek haline getirdi�iniz üzere, her 8 Mart tarihinde ba�örtülerine sald�rd���n�z ve hatta çar�aflar�n� y�rtt���n�z bu kad�nlara, deprem oldu diye bu y�lki 8 Mart’ta hangi yüzle gelip “Üzülme anac���m” deyip teselli veriyorsunuz?

Laik rejim 12 bin 211 köyün ismini haritadan silerken yüre�iniz da�lanm�yor da, deprem iki köyü haritadan silince mi ac� çekiyorsunuz?

Milyonlarca insan� büyükba� hayvanlar gibi trenlere bindirip Avrupa’ya çal��maya gönderirken, bunu o devletlerin bize muhtaç oldu�u bir zamanda yapt���n�z halde anla�maya “Sizin insanlar�n�z nas�l ki Noel ve Paskalya bayramlar�nda çal��m�yor ve çal��mad��� halde maa�� kesilmiyorsa, benim gönderdi�im yurtta�lar�m da Ramazan ve Kurban bayramlar�nda çal��mayacak ve çal��mad��� halde maa�� gelecek” maddesini koymay� bile dü�ünmedi�iniz için Avrupa’daki gurbetçiler, bayramlar�m�z hafta sonuna gelince sevinçten uçtuklar� zaman, bu gurbetçiler en a��r i�lerde çal��t�r�l�rken ve kad�nlar�, namuslar� da gidip elin gâvurunun tuvaletlerini temizlerken yüre�iniz da�lanm�yor ve bu insanlar� hat�rlam�yorsunuz da, kerpiç evlerin y�k�ld���n� görünce mi “Bu insanlar�n bu kadar çok Almanc�lar� oldu�u halde neden kerpiç evlerde oturuyorlar” diye soruyor, o zaman m� gurbetçileri hat�rl�yor ve ac� çekiyorsunuz? 

Bu ülkenin bütün erdemli insanlar�na soruyorum:

7 ya��ndaki bir çocu�un depremde ta�lar�n alt�nda kalmas� m� daha büyük bir felâkettir, yoksa ta� att� diye 20 y�l hapis yatmas� m�?

Bir annenin deprem enkaz�ndan ç�kart�lan çocu�unun cesedi ba��nda a�lamas� m� daha büyük bir felâkettir, yoksa ekmek almaya gönderdi�i çocu�unun bir daha geri gelmeyip, kendisinden 15 y�l boyunca hiçbir haber alamamas�, ya�ay�p ya�amad���n� dahi bilmemesi ve çocu�u için 15 y�l boyunca her gün a�lamas� m�?

Y�k�lan bir köyün ba��nda a��t yakmak m� daha büyük bir felâkettir, yoksa yak�lan bir köyün ba��nda a��t yakmak m�?

2 tane köyün haritadan silinmesi mi daha büyük bir felâkettir, yoksa 12 bin 211 köyün haritadan silinmesi mi?

Bir ailenin 40 y�l çal���p biriktirerek sahip oldu�u evlerinin depremde yok olmas� m� daha büyük bir felâkettir, yoksa bir halk�n 4 bin y�l çal���p biriktirerek sahip oldu�u kültür, tarih ve medeniyetinin yok olmas� m�?

Gerçekten “ac�m�z ortak” m�? 1925’te, 1938’de, 1961’de, 12 Eylül’de, 28 �ubat’ta “ac�m�z ortak” de�ilken, �imdi ne oldu da 2010’da hep bir a��zdan “ac�m�z ortak” dediniz? Bu depremde hayatlar�n� kaybedenlerin dedeleri 1925’te idam edildi, babalar� 1961’de sürgün edildi, karde�leri 1980’de i�kencelerden geçirildi, k�zlar� ba�örtülü diye 1997’de okuldan at�ld�. “Ac�m�z ortak” derken, samimi misiniz? 

E�er gerçekten samimiyseniz, söyleyin o zaman: Hangi deprem daha büyüktür? 2010 depremi mi, yoksa 1923 depremi mi?

* * *

Türkçe bilmeyen ya�l� bir kad�n�n o�lu ve Kürtçe bilmeyen küçük bir k�z�n babas�y�m ben. Annem ile k�z�m, arada tercüman olmadan anla�amazlar. Nine ile torun, birbirinin dilini bilmiyor.

Anne babamla Kürtçe, karde�lerimle Türkçe, çocuklar�mla Almanca konu�uyorum.

Hangi deprem daha büyüktür?